کیفیت را فدای کمیت نکنیم!

خدیجه مظاهرپور مدرس دانشگاه – از سال 1312 که دانشگاه تهران بعنوان اولین دانشگاه ایران توسط رضاخان تاسیس شد تا کنون که 80 سال از آن می گذرد ،دانشگاه های بیشماری با رویش قارچ گونه از اطراف و اکناف ایران در شهر های کوچک و بزرگ با اسامی مختلفی مثل :دانشگاه دولتی،پیام نور،غیر انتفاعی،آزاد،علمی کاربردی و … سر برآوردند.

در گذشته تا همین چند سال اخیر،لازمه ورود به دانشگاه گذشتن از سد آزمونی سخت و دشوار به نام کنکور بود و از هر 10 نفر ،یک نفر می توانست در دانشگاه قبول شود و به تحصیل علم بپردازد. در آن سالها فقط شایستگان به دانشگاه راه می یافتند و دانشگاه جای هر کسی نبود ولی چند سالی است که ورود به دانشگاه دیگر سختی های گذشته را ندارد و هر کسی بدون تلاش و استعداد و سواد علمی لازم و تنها با داشتن پول میتواند مدرک کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا داشته باشد. مدرکی که بخشی از هویت و زندگی او میشود و همه جا ازآن با القاب و عناوین مختلف: دکتر،مهندس و استاد استفاده میکند و کلی هم ادعای فضل و کمال میکند!

لیسانسه ای را میشناسم که نمی دانست مستطیل چند ظلع دارد! دانشجوی دکترایی را میشناسم که ترجمه فارسی کلمه پیش پا افتاده انگلیسی evidence را نمی دانست! اساتیدی  را در دانشگاه های آزاد میشناسم که با دادن شماره حساب بانکی خود به دانشجو و واریز پول به حسابشان از طرف دانشجو، به او نمره قبولی میدهند! دندانپزشکی را در گچساران میشناسم که برای یکی از بیمارانش دندانی کاشت که بعد از چند ماه کنده شد ولی بیمار همان دندان را در یک جای معتبر کاشت و سالهاست کنده نشده است! دندانپزشک دیگری را نیز میشناسم که به جای کشیدن دندان فاسد بیمار خود به اشتباه دندان سالم او را کشید! پزشکی را میشناسم که با تشخیص اشتباه خود برای بیمار مبتلا به میگرن، عینک نزدیک بینی تجویز کرد!

در رتبه بندی علمی دانشگاه های کشور معمولا دانشگاه های تهران، علوم پزشکی تهران، صنعتی شریف، تربیت مدرس، علم وصنعت و امیر کبیر در رده های اول کشور قرار میگیرند و در رتبه بندی علمي دانشگاه های جهان نیز معمولا دانشگاه های هاروارد، استنفورد، ماساچوست، کمبریج، اکسفورد و کالیفرنیا به عنوان برترین دانشگاه های جهان معرفی میشوند.

در رتبه بندی دانشگاه های جهان، دانشگاه تهران در رده 474، دانشگاه صنعتی شریف در رده 546، دانشگاه تربیت مدرس در رده 855، دانشگاه علم و صنعت در رده 924 و دانشگاه امیرکبیر در رده 932 جهان قرار گرفت.

در این رتبه بندی دانشگاه آزاد یاسوج در رتبه پنج رقمی 11338و دانشگاه آزاد گچساران نیز در در رتبه پنج رقمی 13424 جهان قرار گرفته است.

بهترین دانشگاه ایران در رده 474 جهان قرار میگیرد!

البته این رتبه بندی ها هر چند وقت یکبار تغییر پیدا میکند و رتبه علمی دانشگاه ها بالاتر یا پایین‌تر می آید ولی آنچه واضح و روشن است این است که هیچ کدام از دانشگاه های ایران در بین سیصد دانشگاه برتر جهان نیست، در حالیکه اکثر دانشگاه های برتر جهان متعلق به کشور آمریکاست. آمریکا که از خود نخبه و نابغه و دانشمند ندارد. اصولا آمریکایی ها آدم های نخبه و نابغه ای نیستند (پنج قرن پیش که کلاً کشور آمریکا وجود خارجی نداشت  در حالیکه هزاران سال از قدمت و تاریخ ایران میگذرد) و رتبه اول تا nام برترین دانشگاه های جهان و پيشرفت سريعشان در اين مدت كوتاه را به لطف دانشمندان و نوابغ مهاجر کشورهای آسیایی و جهان سوم و سایر کشورها به دست آورده اند که بسیاری از این نوابغ نیز ایرانی هستند. (به طور كلي فلسفه و ساختار و اساس كشور آمريكا بر پايه مهاجرت بيگانگان به اين سرزمين شكل گرفته است). ما ایرانی ها نخبه و دانشمند  و فرهیخته و تیزهوش کم نداریم ولی بسیاری از نخبگان ما بعد از تحصيل در دانشگاه هاي تراز اول جهان به دلایل مختلفی مثل کسب جایگاه و زندگی بهتر یا خودباختگی و خودفروختگی و غرب زدگي یا رسیدن به آزادی موهوم یا غصب شدن جایگاه ارزشمندشان توسط آقازادگان بیسواد و بی کفایت، ساکن دیار فرنگ شده اند و اگر آنها در وطن خود ساکن بودند کمک بزرگی به پیشرفت شهر و کشور خود می کردند و شاید دانشگاه های ما نیز خود هاروارد و کمبریجی دیگر می‌شد.

به راستی هدف از تاسیس دانشگاه چیست؟ هدف از تاسیس دانشگاه های بی کیفیت چیست؟ هدف از تأسيس دانشگاه آزاد چيست؟ آیا همه باید دانشجو شوند؟ آیا همه باید مدرک لیسانس و بالاتر را به هر قیمتی که شده بگیرند؟ آیا فارغ التحصلان دانشگاه های بی کیفیت، سواد علمی لازم برای ورود به عرصه کار و اجتماع را دارند؟ آیا برای این همه فارغ التحصیل، شغل و بازار کار وجود دارد؟ آیا رشد فله ای و بی حساب و کتاب و بدون ترمز جامعه علمی کشور که به واقع کیفیتی دربر ندارند باعث پیشرفت و توسعه کشور مي شود؟! آیا مؤسسين و بانیان دانشگاه هایی که مدرک دانشگاهی را در ازای پرداخت پول اعطاء می کنند به این فکر کرده اند که اصولا هدف از تأسیس دانشگاه چیست؟ آیا علم خریدنی است و میتوان آن را با پول خرید و فروش کرد؟ آیا هر انسان بی‌استعدادی میتواند دانشجو شود؟ آیا پزشکی که از این دانشگاه ها مدرک خود را میگیرد می تواند شفای جان بیمار شود یا بلای جان او میشود؟! هر انسان عاقلی میداند که هر چه کمیت بالاتر برود کیفیت پایین میاید.

دولت های عزیزی که تاکنون بر سر کار آمده اند مسلما هدفی جز سعادت مردم و کشور خود نداشته و ندارند (کیست که نخواهد وطنش آباد و سربلند باشد و با احترام و افتخار از وطن خود یاد کند؟)

ولی به رغم تمام کوشش های که برای پیشرفت و توسعه کشورمان با صدق و خلوص نیت انجام داده اند، در برخی مسائل هنوز به یک راه حل درست و منسجم و منطقی نرسیده اند و به اشتباه خود در برخی سیاست هایشان اعتراف کرده اند. مثل شعار” فرزند کمتر زندگی بهتر” که حالا جای خود را به شعار “فرزند بیشتر زندگی بهتر” داده است! در این بین مردم بیگناه به عنوان موش آزمایشگاهی ابزار آزمایش دولتمردان قرار میگیرند تا سرانجام این بزرگواران به راه حل و جواب درست نائل آیند! ولی معقول تر این است که به جای آزمون و خطا و هدر دادن وقت و زندگی خود و مردم، از تجربیات و اندوخته ها و راه حل های کشورهای موفق در این زمینه استفاده کنند. به نظر میرسد تأسیس دانشگاه های گوناگون با کیفیت پایین در کشور نیز از همان سیاست های غلط باشد که بعد ها شاهد عذر خواهی و طلب مغفرت خواستن مسئولين از خداوند و مردم خواهیم بود.

در جامعه ای که افراد کم تدبیر و کم صلاحیت و علم فروش، صلاح امور کشور را در دست بگیرند، توسعه و پیشرفتی حاصل نخواهد شد و نتیجه اش می شود  شهری مثل گچساران و استانی مثل استان کهگیلویه و بویراحمد که در همه آمارهای توسعه و پیشرفت در رده آخر قرار میگیرد!

بیاییم به خاطر خودمان هم که شده، کیفیت را فدای کمیت نکنیم!