بویرنیوز: شهروندان تأکید دارند تلویزیون باید برای کارمندان و هنرمندانی که در رسانه‌اش فعالیت می‌کند ضوابطی قرار دهد تا ظاهر آن‌ها در تلویزیون با ظاهری که در جامعه دارند تا این حد متفاوت نبوده و مردمی که به آن‌ها به چشم الگو می‌نگرند دچار تناقض نشوند.
مهر: تابستان که می‌شود موضوع حجاب اهمیت دیگری به خود می‌گیرد. از یک سو انتظار‌ها از رسانه ملی برای فرهنگ سازی در این زمینه بالا می‌رود و از سوی دیگر با شدت گرفتن فعالیت‌های نیروی انتظامی و گشت ارشاد نیاز به یک شفاف سازی و ارائه تعاریف درست در این باره بیش از هر زمان احساس می‌شود.
در این باره با تعدادی از ساکنان جوان تهران در زمینه نقش تلویزیون در فرهنگ سازی بحث حجاب گفتگو کرده‌ایم.
فاطمه ۲۷ ساله فارغ التحصیل رشته ارتباطات در بررسی عملکرد صدا و سیما در این زمینه می‌گوید: یکی از وظایف رسانه ملی فرهنگ سازی است. تلویزیون از طریق کوچک‌ترین برنامه‌ای که پخش می‌کند مثل میزگرد‌ها یا آثار نمایشی چون سریال، به جامعه الگو می‌دهد. حتی حجاب مجری در میزگردی که درباره مسائل سیاسی است هم می‌تواند یک الگو باشد. در این زمینه تلویزیون در بعضی زمینه‌ها موفق بوده و در بعضی زمینه‌ها نه.
روی گریم‌ها نظارت نمی‌شود
وی ادامه می‌دهد: در برخی سریال‌ها بانوان آرایش بسیاری می‌کنند به شکلی که حتی خود عوامل پخش رسانه نیز ناچار می‌شوند بخشی از صحنه‌ها را حذف کنند یا رنگ آن را بگیرند و فیلم سیاه و سفید روی آنتن بفرستند. به نظر می‌رسد گریم‌ها با نظارت خاصی روبرو نیست. از سوی دیگر فرا‌تر از ظاهر افرادی که در تلویزیون ظاهر می‌شوند، برخورد و طرز رفتار آن‌ها هم مهم است. مثلا برخی به رنگ چادر خانم آزاده نامداری انتقاد دارند. البته به نظر من این موضوع هیچ اشکالی ندارد و پوشیدن یک رنگ دیگر بد نیست. قرار نیست حجاب صرفا مشکی باشد و این موضوع کاملا سلیقه‌ای است. اما بعضی از رفتارهای مجریان و شوخی کردنشان با آقایان پسندیده نیست. گرچه مجریانی که کاملا با توجه به اصول و قواعد جلو می‌روند، کم نیستند.
این شهروند مطلع با اشاره به بخش مشاوره زنان صدا و سیما می‌گوید: این اتفاقات ناشی از کمبود نظارت است در حالی که صدا و سیما مشاور امور زنان دارد و می‌تواند از نظرات تخصصی آن‌ها استفاده کند. اما این بحث جدی گرفته نمی‌شود. گرچه در این زمینه فعالیت‌هایی نیز صورت گرفته. مثلا برنامه‌های خوبی ساخته شده که از آن جمله می‌توانم به «پرسمان» اشاره کنم که خودم از مخاطبان آن هستم و اینکه شبکه سه با حضور جوانان میزگرد می‌گذارد بسیار خوب است. با این حال این فعالیت‌های موثر موردی است و ادامه ندارد. در حالی که استادان خوبی داریم که می‌توانند در این زمینه‌ها در نشست‌ها و گفتگوهایی شرکت کنند. اما متأسفانه تابستان که می‌شود تمام این نگاه‌های عمیق و گسترده نادیده گرفته می‌شوند.
مردم پوشش بازیگران ماهواره را انتخاب می‌کنند
مهرانه فارغ التحصیل سینما و یکی از تدوینگران جوان در این باره نظرات متفاوتی دارد. او می‌گوید: به نظر من حجاب به صدا و سیما ربطی ندارد. بلکه این موضوع باید در جامعه فرهنگ سازی شود که خانواده اصلیترین هسته آن است که هیچ علاقه‌ای به این فرهنگ سازی نشان نمی‌دهد. مردم هم بیش از آنکه مخاطب تلویزیون باشند پای ماهواره می‌نشینند و مثلا در مواجهه با سریالی چون «عشق ممنوع» (یکی از سریال‌های شبکه ماهواره‌ای) بیش از آنکه به داستان آن توجه کنند، ظواهر امر برایشان مهم است. مثلا من در فامیل کسی را سراغ دارم که از خیاط خواست مطابقِ مدلِ لباس یکی از شخصیت‌ها برایش لباس بدوزد! تا زمانی که چنین مسائلی وجود دارد صدا و سیما چه کاری می‌تواند انجام دهد؟
ایزد ۳۰ ساله کارمند نیز می‌گوید: به نظر من چه قبول کنیم یا نکنیم، مهم‌ترین عنصری که در تلویزیون می‌تواند در بحث حجاب کار کند، سریال‌ها و فیلم‌های آن است و برنامه‌های دیگری چون میزگرد از این میزان تاثیر برخوردار نیستند. اما وقتی یک شخصیت در سریالی حضور دارد، تماشاگر با او همذات پنداری می‌کند که در این زمینه ما در تلویزیون نتوانسته‌ایم از این نظر کارنامه قوی داشته باشیم و در ۳۰ سال اخیر تک و توک آثار موفقی ساخته شده.
شخصیت‌های محجبه اغراق آمیز نشان داده می‌شوند
او در ادامه از نمونه‌هایی نام می‌برد که از گذشته در خاطرش مانده: نمونه‌ای که جامعه از آن الگو گرفت، شخصیت اصلی سریال «در پناه تو» بود و این سریال توانست در بحث حجاب موفق عمل کند. یادم می‌آید زمان پخش این سریال بسیاری از خانم‌ها پوشش آن شخصیت را برای خودشان انتخاب کردند یا شخصیتی که باران کوثری در سریال «صاحبدلان» بازی می‌کرد نیز محجبه و با مبانی اعتقادی راسخ بود شخصیت او به درستی تعریف شده بود. اما این نمونه‌ها زیاد نیستند.گاه که چنین شخصیت‌هایی در سریال‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد نیز به اغراق و شعار تبدیل می‌شوند و شخصیت‌های واقعی نیستند که از بطن جامعه گرفته شده باشد. پخش چنین آثاری بیش از آنکه به سود حجاب باشد به ضرر آن است. شخصیت‌های غلو شده و غیرقابل باوری می‌بینیم که تنها باعث دلزدگی مخاطب می‌شوند.
کسی که از رسانه ملی اعتبار می‌گیرد به آن وفادار باشد
وی به موضوع دیگری اشاره می‌کند که ذهنش را درگیر کرده: مخاطب با فردی که به عنوان هنرپیشه می‌بیند و زندگی‌اش را پیگیری می‌کند، همذات پنداری می‌کند. مثلا فکر می‌کند بازیگر مریم مقدس مثل همان شخصیت رفتار می‌کند. اما وقتی در اینترنت عکس‌های بی‌حجاب او یا دیگر بازیگران را می‌بیند دچار تناقض می‌شود. یا اتفاقی که در روزهای گذشته رخ داد و یکی از بازیگران را به علت بی‌حجابی گرفتند، در مردم ایجاد بی‌اعتمادی می‌کند. صدا و سیما باید به تربیت هنرمندان خود بپردازد یا قوانین و ضوابطی برای آن‌ها ایجاد کند. اینطور نباشد وقتی هنرپیشه‌ای را در یک رستوران یا جشن سینمایی می‌بینیم او ۱۸۰ درجه با آنچه در تلویزیون دیده‌ایم فرق داشته باشد. تصور شخصی من است که بازیگران باید به تصویری که در تلویزیون به مردم نشان می‌دهند وفادار باشند.
زنان با حجاب امل و بی‌سواد معرفی شده‌اند
این شهروند ادامه می‌دهد: مثلا شنیده‌ایم بازیگری که در تلویزیون نقش همسر شهید را بازی می‌کند، در خانه‌اش سه تا سگ نگه می‌دارد! شاید این موضوع در هالیوود مهم نباشد اما بازیگری که در جامعه اسلامی کار می‌کند باید مرز‌ها را بشناسد و رفتاری تا این حد متفاوت نداشته باشد. پس تلویزیون باید در آثار نمایشی خود به خلق شخصیت زن‌های قدرتمند با حجاب بپردازد. نه اینکه به این تفکر اشتباه که هر کس چادری و محجبه است، امل و بی‌سواد است دامن بزنند. بلکه باید بانوان با حجابی در آثار نمایشی نشان دهیم که همچون نمونه‌های واقعی نخبه عملی یا دانشگاهی باشند و مخاطب باور کند با حجاب هم می‌شود به مراتب بالا رسید و در جامعه فعال بود. از طرفی رفتار بازیگرانی که با رسانه مطرح و شناخته شده‌اند و به عنوان پیشانی فرهنگی نظام شناخته می‌شوند نیز باید به رسانه‌ای که تا این حد مطرحشان کرده پایبند و وفادار باشند.
به عنوان آخرین نفر، سراغ بهاره ۲۵ ساله فارغ التحصیل جغرافیای طبیعی می‌روم. او نقش صدا و سیما در فرهنگ سازی را پررنگ دانسته و می‌گوید: در سال‌های گذشته به دلیل محدودیت دسترسی افراد به شبکه‌های خارجی و غیر فارسی زبان ماهواره‌ای، تلویزیون تاثیرگذاری بیشتری داشت اما اکنون هم تاثیرگذار است. به ویژه در مقوله حجاب با توجه به اینکه نسل جوان جامعه، بازیگران را الگوی خود می‌دانند، از پوشش افراد در سریال‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی تاثیر می‌گیرد. به زعم من که از مخاطبان پرو پا قرص تلویزیون از نوجوانی تا به حال هستم آنچه در صدا و سیما به نمایش گذاشته می‌شود غیرقابل باور است. چرا که بازیگران و مجریانی که با پوشش‌های موجه جلوی دوربین ظاهر می‌شوند، در محافل دیگر چون فرش‌های قرمز، مهمانی‌ها یا برنامه‌هایی که خارج از صدا و سیما برای سریال‌ها برگزار می‌شود، در پوششی متفاوت از پوشش متناسب ظاهر می‌شود.
مردم بازیگران را نماد فرهنگ می‌دانند
وی ادامه می‌دهد: به نظر من درست نیست افراد برای امکان نمایششان روی گیرنده‌های تلویزیون و اینکه آثارشان اجازه پخش پیدا کند، پوششی انتخاب کنند که قبولش ندارند و در زندگی عادی رعایت نمی‌کنند. چنین موضوعی باعث می‌شود حتی آثار موفق تلویزیونی نیز تأثیر عکس بر مردم بگذارد و آن‌ها همه چیز را به دیده دروغ نگاه کنند. با اینکه تا چند سال گذشته افراد برای دریافت صلاحیت نسبت به حضور در تلویزیون مراحل بسیاری را طی می‌کردند، امروز رسانه ملی ضوابط لازم را به کار نمی‌گیرد و بازیگرانش نماینده ملی مناسبی نیستند. این افراد خواه یا ناخواه با اعتباری که رسانه ملی به آن‌ها داده در مرکز توجه قرار می‌گیرند و به ویژه افرادی که در تهران زندگی نمی‌کنند، آن‌ها را نماد فرهنگ جامعه می‌دانند و تلاش می‌کنند همچون آن‌ها زندگی کنند و لباس بپوشند.
