یشرفت‌های علمی طی سه دهه اخیر اهمیت و نقش گیاهان دارویی را در تامین نیازهای بشر به‌ویژه در حوزه دارو و درمان دو چندان کرده است. گیاهان دارویی حاوی ترکیبات مفیدی هستند که امروز با بهره‌گیری از فنون تخصصی ترکیبات موثر آن‌ها را شناسایی و استخراج می‌کنند تا با آن دارویی تهیه کنند که می‌تواند برای درمان بیماری‌های مختلف موثر باشد. میخک ازجمله گیاهان دارویی مهم در طب سنتی قدیم و طب جدید است که محققان به فواید درمانی آن پی بردند.
به گزارش بویرنیوز، این گیاه معطر حاوی ترکیبات فنلی، آنتی‌اکسیدانی، ضد سرطانی و ضد درد است. امروز اسانس میخک نیز از فرآورده‌های مفید این گیاه دارویی است. جالب است بدانید که محققان تاکنون اثرات ضد قارچی، ضد سرطانی و ضد باکتریایی میخک را کشف کرده‌اند. در ادامه مطلب با ما باشید تا بیش‌تر با این گیاه دارویی آشنا شوید.
گیاه‌شناسی
میخک غنچه‌ها یا گل‌های معطر درختی از خانواده Myrtaceae با نام علمی Syzygium aromaticum و نام انگلیسی Clove است. جالب است بدانید که گیاه مورد با درخت میخک در یک تیره هستند. درخت میخک بومی مناطق استوایی جنوب شرق آسیا به‌خصوص جزایر مولوکاس یا جزایر ادویه اندونزی است.
بزرگ‌ترین کشورهای تولید کننده میخک در دنیا
در اوایل قرن بیست و یکم اندونزی بزرگ‌ترین تولید کننده میخک در دنیا بود. پس از اندونزی، ماداگاسکار، تانزانیا و سریلانکا از تولیدکنندگان این ادویه معطر در دنیا بودند.
درخت میخک
درخت میخک یک درخت همیشه سبز و همیشه بهار است که ارتفاع آن به حدود 8 تا 12 متر می‌رسد. برگ‌های این درخت سبز رنگ، ساده و شبیه به برگ‌های درختان انبه یا چیکوست. میخک از بذرهایی که در مناطق سایه کاشته می‌شوند، تکثیر می‌یابد. گلدهی درخت میخک از سال پنجم شروع می‌شود. یک درخت بالغ میخک ممکن است سالانه تا 34 کیلوگرم غنچه معطر تولید کند. غنچه‌ها دوبار در سال در اواخر تابستان و سپس در زمستان با دست چیده و در آفتاب خشک می‌شوند. غنچه‌ها ظاهری شبیه به میخ‌های کوچک دارند. طول هر غنچه میخک از 13 تا 19 میلی‌متر متفاوت است.
کاربرد میخک
غنچه‌های میخک با عطر مطبوع و بسیار قوی معمولا به عنوان ادویه غذا یا خوشبو کننده هوا کاربرد دارند. از میخک در آشپزی کشورهای جنوب شرق آسیا، آفریقایی، مدیترانه‌ای و خاورمیانه استفاده زیادی می‌شود. میخک به صورت ادویه‌ای معطر به گوشت و انواع سالادهای میوه‌ای و سبزیجات افزوده می‌شود. علاوه‌بر این از میخک برای معطر کردن نوشیدنی‌های گرم ازجمله چای و دمنوش استفاده می‌شود. در برخی از روستاها و قبایل عشایری ایران ساخت گردنبند و آویز میخک رواج بسیاری دارد. آن‌ها معتقدند که استفاده از آویز میخک می‌تواند خاصیت آرام‌بخشی و دفع نیروهای بد را برای‌شان به همراه داشته باشد.
جالب است بدانید که قطعات کوچک میخک در نوعی سیگار به نام کرتک در اندونزی به کار می‌رود. از سال 2009 سیگار میخک به عنوان سیگار برگ در ایالات متحده طبقه‌بندی شده است. میخک به دلیل داشتن ترکیبات شیمیایی زیست فعال ممکن است دافع مورچه‌ها باشد. یک نوع رسم در برخی از مناطق اروپا وجود دارد که غنچه‌های معطر میخک را روی پوست پرتقال می‌زنند. این پرتقال‌های میخکیِ تزئینی به پوماندر معروف هستند.
میخک در طب سنتی
استفاده از میخک برای تسکین درد دندان از گذشته تا امروز رواج دارد. در طب سنتی از میخک برای رفع بوی بد دهان و پوسیدگی دندان‌ها استفاده می‌کنند. میخک برای درمان مشکلات جنسی، التهاب مفاصل، نفخ شکم، اسهال، تهوع، استفراغ، سو هاضمه، سردرد و خشکی پوست موثر است. اسانس میخک خاصیت آرام‌بخشی قوی دارد.
طبع میخک
طبع گیاه دارویی میخک در طب سنتی گرم و خشک ذکر شده است. می‌توان میخک یا چای میخک را پس از مصرف غذاهای دارای طبع سرد میل کرد.
فرآورد‌های میخک
عرق و روغن میخک از فرآورده‌های مهم این غنچه معطر است. اسانس، قطره و ژل میخک دارویی است که برای ضدعفونی کردن دهان و تسکین درد دندان استفاده می‌شود. عصاره میخک در بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی به کار رفته است. از محصولات بهداشتی حاوی عصاره میخک، شامپو، صابون و خمیردندان میخک است.
ترکیبات دارویی در میخک میخک حاوی فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی است. 2 گرم از میخکِ آسیاب شده حاوی 1 گرم کربوهیدرات، 1 گرم فیبر، مقادیر بالایی منگنز، کلسیم، سدیم، زینک، ویتامین E، ویتامین C، ویتامین A و ویتامین K است. ترکیبات زیست فعال اسانس میخک نیز شامل: فلاونوئیدها، اوژنول، بتاکاریوفیلین، تانن و هومولن است.
فواید گیاه دارویی میخک
عمده‌ترین خاصیت اسانس میخک اثر آرام‌بخشی، ضد عفونی کنندگی و ضد تهوع بودن آن است. اوژنول که ماده موثر اصلی اسانس میخک محسوب می‌شود، خاصیت ضد دردی بالایی دارد که می‌تواند در ترکیبات ضد دردی دندان‌پزشکی کاربرد داشته باشد. امروز تحقیقات بسیاری در مورد خواص ضد میکروبی، ضد قارچی و ضد سرطانی میخک انجام گرفته است. میخک را در طب سنتی برای سلامت کبد، تقویت دستگاه گوارش، کاهش قند خون و حفظ عملکرد مغز موثر دانسته‌اند. فواید این گیاه دارویی بسیار است که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.
میخک خاصیت ضد سرطانی دارد
بسیاری از گیاهان و ادویه‌ها حاوی ترکیباتی هستند که خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارند. آنتی‌اکسیدان‌ها سلول‌ها را از سرطانی شدن حفظ می‌کنند و نقش مهمی در کاهش آسیب‌های سلولی دارند. به گفته متخصصان تغذیه میخک سرشار از آنتی‌اکسیدان است. در واقع اوژنول موجود در میخک خاصیت ضد سرطانی دارد. دانشمندان در یک مطالعه دریافتند که عصاره میخک می‌تواند رشد انواع مختلف سلول‌های سرطانی در بدن انسان را کُند کند.
عصاره میخک همچنین مرگ سلولی را در سلول سرطانی روده بزرگ افزایش می‌دهد. در یک آزمایش مشخص شد که عصاره میخک در کاهش سرعت رشد تومورها در موش‌های آزمایشگاهی بسیار موثر عمل میکند. اخیرا دانشمندان تاثیر میخک بر سلول‌های سرطان سینه را کشف کردند. میخک ممکن است در آینده نقش مفیدی در درمان انواع سرطان داشته باشد.
منبع: فرارو
