فرارو- به گفته یک کار‌شناس روابط بین الملل، حواشی سفر رییس جمهوری ایران و هیات همراه به برزیل که با زیر پا گذاشته شدن تمامی آداب دیپلماتیک هم از طرف مهمان و هم از طرف میزبان همراه بود، پرستیژ و غرور ملی جریحه دار کرده است.
علی بیگدلی، استاد روابط بین الملل دانشگاه شهید بهشتی، با بیان این مطلب در گفتگو با فرارو گفت: در رشته‌های تحصیلی، علوم سیاسی و روابط بین الملل، نه تنها در ایران، بلکه در بسیاری از دانشگاه‌های جهان، یکی از موضوعاتی که مورد بررسی، تحقیق و تدریس قرار می‌گیرد، آداب دیپلماتیک یا تشریفات است. در این بحث دانشجویان و دانش پژوهان با تشریفات دیپلماتیک و نیز مجموعه قوانین و مقرراتی است که ریشه در نزاکت دارد آشنا می‌شوند.
وی با تاکید بر اینکه در روابط دیپلماتیک، آداب و تشریفات از ضرورت‌ها به شمار می‌رود گفت: به طور کلی آداب دیپلماتیک را باید مجموعه‌ای گرد هم آمده از شیوه‌های برخورد در جشن‌ها، سوگواری‌ها، سفرهای خارجی هیات‌های سیاسی و دیپلماتیک، احترامات تشریفاتی، پذیرایی‌های دیپلماتیک و… دانست.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: در یکی از سرفصل‌های این مبحث حول محور سفرهای خارجی هیات‌های سیاسی و دیپلماتیک و احترامات تشریفاتی، موضوعی که مورد تاکید قرار گرفته این است که مقام استقبال کننده از هیات مهمان باید همسنگ و هم سطح باشد.
بیگدلی گفت: متاسفانه در جریان سفر هیات بلند پایه جمهوری اسلامی ایران به برزیل، که در راس آن هیات رییس جمهوری ایران قرار داشت، نه تنها این اتفاق رخ نداد بلکه در بدو ورود ایشان و هیات همراه به این کشور، هیچ مقام دولتی از برزیل به استقبال نرفته و تنها رییس سازمان محیط زیست و سفیر جمهوری اسلامی ایران در برزیل از این هیات استقبال به عمل آورد.
وی با تاکید بر اینکه تشریفات، مجموعه‌ای تعریف شده از عرف‌هایی است که در سطوح بین المللی رعایت می‌شود و بی‌اعتنایی به آن، توجیه وتفسیر ندارد گفت: اداره کل تشریفات وزارت امور خارجه در تمام کشور‌ها عهده دار انجام وظایفی چون مسائل مربوط به امور دیپلمات‌ها، سازماندهی استقبال و مشایعت نمایندگان دیپلماتیک، اسکان و استقبال و مشایعت هیئت‌های عالی رتبه و نیز رجال دولتی که به کشور سفر می‌کنند، تهیه و سازماندهی برنامهٔ اقامت و تنظیم برنامه رجال کشور خود با دیپلمات‌های مقیم هستند.
این کار‌شناس روابط بین الملل با بیان اینکه بنابراین وزارت خارجه مسوول انجام هماهنگی‌های لازم برای انجام سفر رییس جمهوری به یک کشور خارجی است گفت: عدم هماهنگی‌های لازم از سوی وزارت خارجه در جریان سفر رییس جمهوری ایران به برزیل، متاسفانه تنها محدود به عدم حضور یک مقام دولتی از کشور میزبان برای استقبال از هیات بلند پایه ایران نبود و ناهماهنگی‌های دیگری نیز به چشم می‌خورد از جمله لغو دیدار با رییس جمهوری این کشور، لغو مراسم رونمایی از بدل ستون‌های تخت جمشید توسط شهردار ریو دوژانیرو.
وی افزود: اداره تشریفات وزارت خارجه پیش از سفر هیات ایرانی موظف بود، برنامه ریزی‌های دقیقی از قبیل ساعت ورود، مقام استقبال کننده، دیدارهای دوجانبه و چندجانبه، حضور در ضیافت‌های نهار و شام و… انجام می‌داد تا اکنون مجبور به شنیدن اخباری چنین متاثر کننده نبودیم.
بیگدلی گفت: طی روزهای گذشته رسانه‌های برزیل در خبرهای خود مدعی شدند که رییس جمهوری برزیل حاضر نشده است رییس جمهوری ایران را به حضور بپذیرد و از ملاقات به او سرباز زده است. متاسفانه چند روز از انتشار این خبر و نقل آن در رسانه‌های بین المللی می‌گذرد و تاکنون هیچ مقام دولتی حاضر به رد و تکذیب آن نشده است.
وی تصریح کرد: اگر تاکنون مقامات دولتی در ایران حاضر به تکذیب این خبر نشده‌اند باید اصل را بر صحت آن گذاشت که در این صورت باید وزارت خارجه مشخص کند که آیا این دیدار از پیش برنامه ریزی شده بوده است یا خیر.
این استاد دانشگاه افزود: در صورتی که انجام دیدار روسای جمهوری ایران و برزیل در حاشیه اجلاس ریو +۲۰ از پیش برنامه ریزی شده بوده باشد و رییس جمهوری برزیل به یکباره و یک طرفه این دیدار را لغو کرده باشد، پروتکل‌های دیپلماتیک از جانب میزبان زیر پا گذاشته شده است باید برخورد قاطع در دستور کار قرار گیرد.
وی تاکید کرد: اما اگر این دیدار از پیش برنامه ریزی شده نبوده باشد و رییس جمهوری ایران در برزیل خواستار انجام این دیدار شد و درخواست مورد نظر توسط همتای برزیلی‌اش رد شده است آن وقت باید گفت که ضربه بزرگی به پرستیژ ملی ایران وارد شده است و رییس جمهوری و هیات همراه باید پاسخگوی رفتار خود که تبعات آن از قبل قبال پیش بینی بوده باشند.
بیگدلی با بیان اینکه متاسفانه در جریان این سفر به هیچ وجه منافع ملی مد نظر قرار نگرفته است و به نظر می‌رسد در این سفر عواطف بر عقلانیت غلبه کرده بود گفت: اخباری که از حاشیه اجلاس ریو + ۲۰ شنیده می‌شود حکایت از آن دارد که در حاشیه این اجلاس رییس جمهوری برزیل، در ساعاتی که این اجلاس برگزار می‌شد در سالنی دیگر در سخنرانی به آنچه نقض حقوق بشر در ایران خوانده شد اعتراض کرد و جمهوری اسلامی ایران را متهم به نقض حقوق بشر کرده است.
وی با تاکید بر اینکه پیش بینی جو حاکم بر یک سفر هم از جمله وظایف وزارت خارجه و البته وزارت اطلاعات است گفت: ما نمونه‌های بسیاری داریم که سفری توسط هیات سیاسی و دیپلماتیک ایران به کشوری انجام گرفته است اما به دلیل وجود جو نامناسب در کشور میزبان علیه کشورمان، وزارت خارجه و اطلاعات توصیه کرده‌اند که آن هیات از همان پلکان هواپیما به کشور باز گردند.
این کار‌شناس روابط بین الملل گفت: یکی از وظایف سفیر ایران در برازیلیا بررسی جو حاکم در آن کشور و گزارش آن به تهران بوده است که بر اساس آن تصمیم گیری شود که آیا این سفر انجام گیرد یا نه. در این صورت هم دو حالت مفروض است، یا این اینکه اصلا این گزارش ارسال نشده است که این خود باز نشانه‌ای از عدم انجام وظیفه توسط عضوی از دستگاه سیاست خارجی است که قصور او به هیچ وجه قابل چشم پوشی نیست و یا اینکه گزارش ارسال شده و رییس جمهوری ایران به انجام این سفر اصرار ورزیده است که در این صورت مجلس شورای اسلامی باید ایشان را وادار به توضیح کند.
وی تصریح کرد: حواشی سفر رییس جمهوری ایران و هیات همراه به برزیل که با زیر پا گذاشته شدن تمامی آداب دیپلماتیک هم از طرف مهمان و هم از طرف میزبان همراه بود، پرستیژ و غرور ملی جریحه دار کرده و لازم است که مسوولان ذی ربط اقدامات لازم را هر چه سریع‌تر در دستور کار قرار دهند.
بیگدلی در خاتمه گفت: در مورد تخلفات انجام گرفته، در سطح داخلی لازم است مجلس شورای اسلامی، وزیر خارجه و رییس جمهوری را احضار و توضیحات مقتضی را از آن‌ها اخذ کند و در سطح خارجی به عنوان یک شهروند ایرانی، توصیه می‌کنم به دلیل عدم رعایت آداب دیپلماتیک توسط کشور میزبان، جمهوری اسلامی ایران در اعتراض سطح روابط با برزیل را کاهش دهد.
