بویرنیوز/يدالله حبيبي: ما مردم ایران و فارسی‌زبانان با مفهوم تحویل سال که همزمان با آغاز سال خورشیدی و فصل بهار است، آشنا و مأنوس هستیم و با شنیدن این دو کلمه، خاطرات بسیاری را از دل و ذهنمان عبور داده و خود را برای یک فرصت بهتر دیگر آماده می‌کنیم. اهتمام به تحویل سال، بخشی از فرهنگ و رفتار ماست، زیرا ما هدف غایی از خلقت انسان را شناخت ذات هستی و حقیقت حق تعالی می‌دانیم. این کمال نهایی، انسان را به تکاپو واداشته و تا آخرین لحظه حضور در این دنیا، دست از رسیدن به آن برنمی‌دارد.
گام برداشتن در راه حقیقت‌جویی و حقیقت‌یابی رابطه معناداری با انتخاب منابع شناخت، راهنما، راهبر و ویژگی‌های مسیر دارد. قرآن کریم دو منبع ارزشمند را ـ که فطرت انسانی نیز به آن اذعان دارد ـ به ما معرفی می‌نماید: «سنریهم آیاتنا فی‌الافق و فی انفسهم حتی یتبین لهم انه الحق». ما به زودی آیات و نشانه‌های خود را در آفاق هستی و جانشان نشان خواهیم داد تا برایشان آشکار شود که او حق است.
مهمترین امکان در بهره‌برداری از این دو منبع تفکر است؛ تفکر یعنی طرح پرسش و مسأله از آنچه در وجود ما و پیرامون ما می‌گذرد. هر چه پرسش عمیق‌تر و دقیق‌تر باشد، فهم بهتر و آسانتر خواهد بود. بی‌جهت نیست که قرآن کریم همواره دعوت به تفکر در دو عالم خلق و امر کرده است: «افلاینظرون الی‌الابل کیف خلقت و الی‌السماء کیف رفعت و الی‌الجبال کیف نصبت و الی‌الارض کیف سطحت»؛ چرا مردم به چگونگی آفرینش شتر، برافراشته شدن آسمان، قرار گرفتن و میخکوب شدن کوه‌ها و گسترده شدن زمین نمی‌نگرند؟
خداوند متعال برای تذکر و هدایت انسان، تفکر در عالم طبیعت را کنار عالم معنویت منظور کرده است، چرا که با تفکر در عالم خلق به رازهای عالم امر می‌توان پی برد و این دریافت گاهی از یک نشان کوچک هستی نصیب انسان می‌شود.
به قول سعدی علیه‌الرحمه:
برگ درختان سبـز در نظر هوشیار
هر ورقش دفتریست معرفت کردگار
و گاهی با نگاه جامع به چرخ حیات و طبیعت
ابر و باد و مه و خورشید و فلک درکارند
تا تو نانی به کف آری و به غفلت نخوری
تحویل سال از جمله نشانه‌های جهان هستی است که با خود درس‌ها، راز‌ها و عبرت‌ها از نوع انفسی و معنوی دارد. مهمترین پیام آن درس تغییر و تحول و حرکت به سمت جلو، همراه با بازتولید و بازآفرینی است. سکون، درجا ماندن، تحرک نداشتن، به استقبال تحولات نرفتن و نو نشدن در جوهر طبیعت و هستی نیست. بهار دیدن روییدن‌ها و شکفتن‌هاست و شنیدن نسیم بیداری است تا ما تحولات را باور کنیم و بهترین کار غنیمت این وقت است:
تا توانی مـده از کف به بهار ای ساقی
لب جوی و لب جام و لب یار ای ساقی
نوبهارست و گل و سبزه و ما عمر عزیز
می‌گذاریم بـه غفلت مگذار ای ساغی
حال در بهار دیگری هستیم با شکفتنی‌های خاص خود که روح‌افزا و دل‌آرام است و دریچه‌های بهشت را در این دنیای خاکی به روی انسان می‌گشاید، این بهار نیز یک فصل دارد و از رجب با آهنگ تخلیه از خودیت‌ها شروع می‌شود و در شعبان با تحلیه به زیور‌ها و آرایه‌های معنوی ادامه می‌یابد و در نهایت با تجلیه ارزش‌ها و فضایل معنوی در ماه میهمانی خدا به بار می‌نشیند با نام رمضان که اوج درک و احساس آن شب قدر است و نویدبخش تحویل حال.
براستی شب قدر لحظه باز‌شناسی هویت روحانی آدمی با مدد الهی و همراهی فرشتگان و دعای اولیای خداست. این شب را قدر بدانیم و با عمل به برنامه‌های آن بر قدر خود بیفزاییم.
در مهمترین سند اسلامی و دینی ما یعنی قرآن کریم (سوره قدر) این گونه معرفی شده است:
۱ ـ شبی است که قرآن در آن نازل شده است.
۲ ـ شبی است که از هزار شب بهتر است.
۳ ـ در این شب فرشتگان به همراه روح (در آیات دیگر روح‌الامین) به فرمان خدا فرود می‌آیند.
۴ ـ شبی است که تا سپیده‌دم شب سلام، شب سلم و سلامت است.
در سوره دخان نیز می‌خوانیم: ما قرآن را در شب مبارک و پربرکتی فرستادیم؛ شبی که در آن شب به فرمان ما هر امر محکمی به صورت قاطع معین می‌شود. جمع این دو آیه این است که شب مبارک همان قدر است که فرشتگان با هر فرمان یا به تبع فرمان می‌آیند و هر امری به صورت محکم و قاطع مشخص می‌شود.
در سوره نحل نیز می‌فرماید: خداوند کسی است که فرشتگان را به همراه روح‌الامین می‌فرستد، بر هر یک از بندگانش که بخواهد برای دعوت به توحید و یکتاپرستی. اما قدر به چه معناست، برای قدر این معانی احتمال داده شده است: تعیین مقدرات و سرنوشت‌ها برای یک سال یا بیشتر، روشن شدن اندازه هر مطلبی و حساب‌ها به حکم قاطع، قدر یعنی ارزش و منزلت؛ بنابراین، شب قدر باید قدردانی شود، چون خیلی منزلت دارد و از هزار ماه بهتر است و قرآن در آن نازل شده است.
اما از نظر روایات اسلامی و منقول از پیامبر اسلام (ص) ائمه اطهار (ع) به دست می‌آید که شب قدر در دهه آخر ماه رمضان و بین شب‌های نوزدهم، بیست‌ویکم و بیست‌وسوم است که در این شب، مقدرات یک سال تعیین می‌شود و بهترین اعمال در این شب‌ها، پرداختن به عبادت، دعا کردن در حق خود و دیگران و توجه به خداوند متعال و معنویات با شب‌زنده‌داری، تفکر، محاسبه نفس، پاک کردن دل و روح از آلودگی‌ها و آماده کردن روح و جان آدمی برای آینده و وظایفی که خداوند عزیز بر ما مقرر کرده است و در یک کلام، شب تحویل حال آدمی از خود به خدا، از نار به نور، از زمین به آسمان، از کثرت به وحدت، از الهه به الله، از شیطان به رحمن است.
شبی است که اگر با محاسبات ـ ناظر به گذشته و اهتمام به آینده ـ برنامه‌ریزی شود، بی‌گمان، در سرنوشت سالانه او تأثیر فراوان خواهد داشت؛ درست به مانند شخصی یا سازمانی که برای یک سال تحصیلی یا پژوهشی یا شغلی خود تدبیر می‌نماید.
حال اگر این محاسبات در دل شب همراه اشک و آه و توبه و دغدغه نسبت به گذشته و آینده و طلب مغفرت و آمرزش و دعا و توسل به اولیای خدا همراه باشد، آثار روحی فراوان به دنبال خواهد داشت و در سرنوشت دست‌کم یک ساله هر کس بس موثر خواهد افتاد و چه بسا یک‌شبه ره صد ساله را پشت سر گذارد.
انشاءالله و التماس دعا
