بویر نیوز : بیش از 70 درصد از دوازده میلیون هکتار جنگلهای ایران را درختان بلوط تشکیل میدهند، این نمادهای قناعت و مقاومت طبیعت در کمترین شرايط لازم، سرافرازی خود را حفظ کرده و سالیانی بس طولانی همدم زاگرس و زاگرسنشینان بودهاند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) – منطقه لرستان، متاسفانه در حال حاضر زنگ خطر نابودی درختان بلوط، این نمادهای سبز مقاومت به صدا درآمده و شرايط فعلي اين درختان از كاهش آنها در آینده‌ای نه چندان دور خبر میدهد چرا كه پدیدهای به نام زوال و خشکیدگی گريبانگير درختان بلوط شده پديده‌اي که عوامل متعددی در به وجود آمدن آن دخالت دارند اما هنوزعامل اصلی آن شناخته يا معرفي نشده است.
حدود 11 استان با این عارضه مواجه بوده است به طوري طی چند سال اخیر مشاهده شده كه در فاصله سه تا پنج سال یک درخت بلوط بیصدا نابود شده بیآنکه قلبی به تپش بیفتد.
حال این سؤال پیش میآید كه با این فاجعه عظیم پاسخ ما به آیندگان و در مرتبه اولیتر به پیشگاه اعظم خداوندی چه خواهد بود؟
در این شرایط بحراني آیا ضروری نیست که دولتمردان و برنامهریزان در فکر راهحلی باشند و برای پیر زاگرسنشین چارهای بیاندیشند چرا که طبيعت شمارش معکوس مرگ بلوطها را به صدا درآورده و از آینده‌ای ناخوشايند براي درختان بلوط خبر میدهد.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان به خبرنگار ایسنا، گفت: پدیده زوال و خشکیدگی درختان بلوط یک پدیده نوظهور بوده که مناطق جنگلی زاگرس را درگیر کرده است.
“مجید توکلی” افزود: بر اساس کل آماری که از کشور داریم چیزی حدود یازده استان در حال حاضر پدیده خشکیدگی را گزارش کرده‌اند اما ابعاد آن در استانهای مختلف فرق میکند.
وی با بيان اينكه بیشترین آمار خسارات مربوط به استانهای ایلام، فارس، لرستان و کهگیلویه و بویراحمد است، اظهار کرد: عوامل متعددی در این امر دخالت دارند اما هنوز عامل اصلی و مؤثر معرفی نشده و کار مفیدی صورت نگرفته است.
توکلی ادامه داد: در اکثر مناطق کوهدشت، کاکاشرف، بخش شاهیوند و جنگلهای دورود گزارشهای بسياري راجع به خشکیدگی درختان بلوط داده شده است.
وی اضافه کرد: در این نوع خشکیدگی، یک عامل یکباره و ضربتی حادث می‌شود و این امکان وجود دارد که یک سری عوامل پاتوژنیک یا آفات دخیل باشند؛ البته سایر عوامل همچون خشکسالی، ریزگردها، مسائل زراعی، تخریب و آتش‌سوزی نیز وضع را تشدید میکنند.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان با اشاره به اینکه این موضوع بسیار مهم بوده و نیازمند بررسی و پیگیری به صورت جدی است، متذکر شد: اکنون مسوولین و متولیان باید پاسخگو باشند و در حال حاضر حداقل کاری که میتوانند انجام دهند این است که علل یا عوامل را مشخص کنند و نقش آنها را به صورت علمی و تأیید شده اعلام و راهکارهای بعدی را مشخص کنند.
وی ادامه داد: محققان بگویند که چکار باید کرد و چاره چیست چرا که این موضوع، بسیار مهم و حیاتی است و نباید ساده از آن گذشت.
این مقام مسوول با بیان اینکه طی سال‌جاری بیش از 150هزار هکتار کامل سطح خشکیدگی درختان بلوط در استان اعلام شده است، یادآور شد: با این وضع در آینده‌ای نه چندان دور، شاهد مرگ درختان بصورت کامل و حتی مرگ زاگرس خواهیم بود.
در این راستا مدیر کل ستاد حوادث غیر مترقبه لرستان نيز به خبرنگار ایسنا، گفت: ما با دوره خشکسالی مواجه هستیم که اثرات آن فوق‌العاده مخرب‌تر از سیلاب بوده و علت اصلی خشکیدگی درختان بلوط نيز همین است.
مهندس”رضا آریایی” افزود: وقتی خشکسالی در یک منطقه اتفاق می‌افتد آفات نباتی زیاد می‌شود، موریانه‌ها به جان درخت می‌افتند، جنگل به شکل گسترده تخریب می‌شود و خشکیدگیهای درختان تشدید می‌شوند واین از نظر علمی تأیید شده است.
وی ادامه داد: در این میان تعرض انسان، با خسارات طبیعی همراه می‌شود و افرادی با ایجاد آتش‌سوزی برای بدست آوردن زمین کشاورزی، تعداد زیادی از درختان بلوط و مرتع را از بین می‌برند.
این مقام مسوول با بیان اینکه خشکسالی انواع مختلفی دارد و با شدت و ضعف، که میتواند پنج، شش یا هفت ساله باشد، خاطرنشان کرد: طبق آخرین آماری که وزارت نیرو اعلام کرده از سال 71 به بعد، ما با کاهش میزان بارندگی در کشورمان مواجه هستیم که طي پنج سال اخیر شدت یافته است.
آریایی اضافه کرد: از بین رفتن پوشش گیاهی و انتشار ریزگردها در هوا، تهدیدی بزرگ برای زوال درختان به شمار میآیند.
وی ادامه داد: در بحث خسارات وارده به منابع و جنگلهای طبیعی نمیتوان با صراحت صحبت کرد و قابل محاسبه نیست.
مدیر کل ستاد حوادث غیر مترقبه لرستان، خاطرنشان کرد: ما با دارا بودن دو میلیون و یکصد هزارهکتار جنگل و مرتع در استان، جزء استانهای غنی زاگرس از لحاظ جنگل به شمار میآییم که متأسفانه با این روال، آینده خوبی در پیش نیست.
آریایی با بیان اینکه ابعاد خسارت بسيار بالاست، متذکر شد: مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی متولی تحقیق برای جلوگیری از وارد شدن خسارت و شیوع آفات نباتی است.
وی تصریح کرد: با بررسی و ارائه راهکار مرکز تحقیقات به دستگاه مربوطه و تأمین اعتبار باید به احیاء پرداخت که البته تحقق این امر در هکتار وسیع، زمانبر و مشکل است.
این مقام مسوول، گفت: برخي مناطق صعبالعبور بوده و اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری چند ماه وقت میبرد و چندین سال نیز زمان لازم است که درختان به حد طبیعی خود برسند.
آریایی با بيان اينكه درختان بلوطی که در ارتفاع 3000 متری از بین میروند را نمیتوان دوباره کاشت، اضافه کرد: در حال حاضر کمیته مقابله با اثرات خشکسالی در استان تشکیل شده که روی چند مورد خاص کار میکند.
مدیر کل ستاد حوادث غیر مترقبه لرستان، اظهار کرد: کار در این مرحله تأمین آب شرب و سپس آب باغات است؛ مبارزه با آفات نباتی و غیره را نیز در دستور کار داریم که جهاد کشاورزی خود اقدام میکند اما میزان تخریب از میزان احیاء بیشتر است.
در این رابطه معاون منابع طبیعی استان لرستان نيز به خبرنگار ایسناي منطقه لرستان، گفت: سازمان محیط زیست برنامه شناسایی را شروع کرده و این پدیده بیشتر از سمت جنوب استان و ایلام گزارش شده است.
“قائدرحمت” افزود: عامل این بیماری قارچ بوده و ممکن است 10 تا 15 درصد منطقه آلوده شود که جهاد کشاورزی و مرکز تحقیقات، کنترل و مبارزه با این بیماری را برعهده دارند.
وی اضافه کرد: طی مطالعاتی که محیط زیست انجام داده، باید به شکل فیزیکی بیماری را حذف کرد و مقابله شیمیایی تأثیری ندارد.
البته در این خصوص مدیر کل حفاظت محیط زیست لرستان نيز به خبرنگار ایسنا، گفت: 20 درصد جنگلهای زاگرس و به بیانی دیگر، 10 درصد از جنگلهای ایران در لرستان است؛ این در حالی است که این استان کمتر از دو درصد خاک کشور را تشکیل میدهد؛ یعنی ما از لحاظ پوشش جنگلی وضعیت خوبی داریم.
“محمدحسین بازگیر” افزود: گونه شاخص جنگلهای استان، درخت بلوط است که گونهای مقاوم محسوب شده و سالیان بسياري است در این منطقه زندگی میکند و زیستگاه خیل عظیمی از گونه‌های جانوری است.
وی اضافه کرد: این درخت تا به حال آفات و بلایای طبیعی بسياري چون آتش‌سوزی، زلزله، سیل و…، را تحمل كرده و سالها در برابر لطمههایی که انسان به آن وارد کرده از جمله قطع درختان، شخم زدن، زیراشکوب آن، استفاده برای تعلیف دام و ساختمانسازی از خود مقاومت نشان داده است.
این مقام مسوول ادامه داد: بسياري اتفاقات در طبیعت لرستان در حال صورت گرفتن است؛ بخشی از پروژههایی که اجرا می‌شوند، در داخل جنگلها صورت میگیرند.
بازگیر اظهار کرد: در حال حاضر خشکسالی مزید بر علت شده و چند سالی است که جنگلها تحت تأثیر کمبارانی و بارشهای نامناسب از نظر مقدار و زمانبندی، قرار دارند.
وی تصریح کرد: از طرفی دیگر بلوط رشدی بدعی و کند داشته و زادآوری آن مشکل است یعنی زمان بسياري طول میکشد که دانههای آن رشد کنند و در این فاصله با شخم زیردرخت توسط کشاورزان، اجازه رشد و نمو پیدا نمی‌کنند.
مدیر کل حفاظت محیط زیست لرستان، ادامه داد: یک سری حیوانات مفید مانند سنجاب بودند که در کشت دانههای بلوط نقش داشتند و دانهها را زیر خاک میکردند اما در حال حاضر نسل آنها رو به کاهش بوده و زادآوريشان مختل شده است.
به گفته بازگیر در حال حاضر مشکلات اصلی که در پدیده زوال و خشکیدگی درختان مؤثرند عواملی همچون آفات طبیعی مانند پروانه برگخوار درخت بلوط، خشکسالی و دخالتهای انسان در عرصههای جنگلی است.
وی خاطر نشان کرد: وضعیت آلودگی هوا و داخل جنگل مثل زبالهها و فاضلابهایی که در جنگلها رها شدهاند نیز این مسئله را تشدید کرده و به جنگل اجازه احیا داده نمیشود.
رییس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان هم به خبرنگار ایسنا، گفت: گروههای تحقیقاتی ما به طور مرتب در عرصه هستند و اگر مشکلی پیش بیاید اعلام میکنند.
مهندس”کریم قربانی” افزود: برای علتیابی و انجام کار مطالعاتی دقیق و آزمایش باید طرحهای خاص استانی در کارگروه پژوهش کشاورزی استان مطرح و تصویب شوند.
وی ادمه داد: در این زمینه به صورت اختصاصی اداره کل منابع طبیعی باید تأمین اعتبار شود تا این طرح تحقیقاتی را علتیابی كرده و نتایج بدست آمده را به صورت مکتوب گزارش کند.
این مقام مسوول اضافه کرد: با اینکه اداره کل منابع طبیعی هم چند بار موضوع را اعلام کرده و پذیرفته اما هنوز در غرب کشور هیچگونه طرح تحقیقاتی در زمینه تعیین علت اجرا نشده است.
قربانی خاطرنشان کرد: هیأتهای کارشناسی به صورت جسته گریخته در استانهای ایلام، کردستان و لرستان بازدیدهایی انجام داده و نظرات خود را بر اساس شواهد ظاهری اعلام کرده‌اند اما عملاً مبنای علمی و تحقیقاتی نداشته است.
وی اظهار کرد: در ایجاد این پدیده، ریزگردها، خشکسالی و بیماری بنام ذغالی دخیل هستند اما عامل اصلی آن خشکسالی بوده که با کاهش آب، ریشه توانایی جذب را ندارد و فاصله بارندگیها نيز طولانی شده است.
رییس بخش مرکز تحقیقات، متذکر شد: به هر حال در عرصه جنگلها ما شاهد به وجود آمدن یک سری آفات و عوامل بیماریزای نوظهور هستیم.
قربانی با اشاره به طولانی بودن فصل خشکی استان که حدود شش تا هشت ماه است، اضافه کرد: با افزایش دمای محیط، درختان ضعیف شده و آفاتی که کنترل شده بودند، زمینه طغیان پیدا کرده و درخت نمیتواند ترمیم شود، در نتیجه میخشکد.
وی تصریح کرد: البته اینها در حد تئوری و مشاهدات ظاهری است و برای علتیابی حتماً به یک کار مطالعاتی تیمی گسترده نیاز است.
این مقام مسوول یادآور شد: بخش اجرا بر اساس ماده 108 سال گذشته و ماده 89 قانون بودجه امسال، مکلف شده اعتبارات بخش مطالعات استانی در این قالب را تأمین اعتبار و مرکز تحقیقات هم آنرا اجرا کند.
قربانی ادامه داد: متأسفانه سال گذشته بخش منابع طبیعی در این زمینه هیچگونه همکاری نداشته و ماده 108 و اعتباری به آن اختصاص نداده است.
وی با بیان اینکه طبق آمار سال 90-89 که منابع طبیعی گزارش کرده حدود 880 هزار هکتار جنگل داریم، اضافه کرد: مساحی جدیدی صورت نگرفته است؛ سه تا پنج سال یکبار باید این عرصهها را بررسی کرد اما هنوز طرحی تحت این عنوان انجام نشده که چه تغییراتی به وجود آمده است.
رییس جهاد کشاورزی لرستان به خبرنگار ایسنا، گفت: وجود ریزگردها باعث شده در زیر درخت شرایطی برای ایجاد و گسترش بیماریهای قارچی فراهم شود؛ یکی از عوامل هم وجود ریزگردها بوده که این موضوع از لحاظ علمی نیز تأیید شده است.
مهندس”اسحاق طاهریمقدم” افزود: کارهای تحقیقاتی توسط مرکز تحقیقات در حال انجام است و ما با ایجاد نیروهای گشت منابع طبیعی و تشکلهای مردمی، کار حفاظت را انجام میدهیم.
وی با بیان اینکه بیش از پنج سال است با این پدیده مواجه هستيم، اضافه کرد: طی سه سال اخیر این عارضه شدت گرفته و در مناطقی از جمله شهرستانهای پلدختر، خرمآباد، کوهدشت و چگنی گزارش شده است.
نماینده شهرستان الیگودرز و عضو کمیسیون کشاورزی مجلس به خبرنگار ایسنا، گفت: از حدود سال 75 شدت خشکسالی افزایش یافته و زمین بسيار خشک نمیتواند آب درختان را تأمین کند.
“محمدتقی توکلی” افزود: در دورههای قبل نيز خشکسالی وجود داشته اما با سیکل تر و خشک طولانیتر، ولی در حال حاضر به يك تا 2.5 سال کاهش یافته و قسمتهای تنک بیشتر در معرض تهدید هستند.
وی اظهار کرد: از طرفی وجود ریزگردها نيز با بستن روزنههای تنفسی، بیماری را تشدید کرده است.
این مقام مسوول با اشاره به از بین رفتن جنگلهای خرمآباد، ویسیان، چگنی و کوهدشت بر اثر آتش‌سوزی، اضافه کرد: جنگلهای بلوط درختان مقاومی هستند و همواره توانستهاند حالت طبیعی خود را حفظ کنند اما از زمانی که تعرضات انسان به این جنگلها افزایش یافته این معضل شدت پیدا کرده است.
توکلی متذکر شد: سازمان جنگلداری هرجا تشخیص بدهد و لازم باشد ترمیم و بازسازی خواهد کرد.
گزارش از”سمیرا عزیزی”
