به گزرش بویرنیوز به نقل از تابناک:ترکیب هیات‌های نظارت بر نشر کتاب پس از چند سال در حالی مشخص شد که شواهد حکایت از عدم کارآمدی این هیات‌ها برای رسیدگی به وضعیت کتب در صف انتشار و منتشره دارد و این هیات‌ها با ترکیب کنونی کارکرد جدی نخواهد داشت و از این منظر بازنگری در ترکیب این هیات‌ها برای دستیابی به حداقل بازدهی مورد انتظار از این شوراهای حیاتی یک الزام است؛ ترکیبی که اعضایش فرصت کافی و فراق بال برای بررسی متون کتب داشته باشند.
چندین سال تاخیر در معرفی هیات‌های نظارت بر کتاب، در واپسین روزهای فروردین ماه 1393 به پایان رسید و بالاخره ترکیب هیات‌های نظارت بر کتاب کودکان و بزرگسالان به انتها رسید و در آخر با حذف چهره‌هایی چون رسول جعفریان مورخ و رئیس پیشین کتابخانه ملی، مهدی فیروزان مدیرعامل شهر کتاب و از فعالان این عرصه توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی از فهرست پیشنهادی وزارت فرهنگ و ارشاد و افزودن حجت‌الاسلام سیدمهدی خاموشی، محمود آذربایجانی، حسین کچوئیان و فریبا علاسوند توسط شورا، این ترکیب تصویب و اعلام شد.
محسن چینی فروشان، جواد محقق، مظفر سالاری، عبدالله حسن زاده و خانم مهنوش مشیری به عنوان اعضای «هیات نظارت بر نشر کتاب برای حوزه کودک و نوجوان» و احمد واعظی، محمدعلی مهدوی راد، محمدتقی سبحانی، رضا مختاری، علیرضا اعرافی، محمود گلزاری، عماد افروغ، علیرضا صدرا، صادق آیینه‌وند، محسن مومنی، علی معلم دامغانی، حسین کچوئیان، سیدمهدی شجاعی، سیدمهدی خاموشی و خانم فریبا علاسوند به عنوان «اعضای هیات نظارت بر نشر و چاپ کتاب(در همه عرصه ها) در حوزه بزرگسالان» در جلسه 741 شورای انقلاب فرهنگی انتخاب شدند.
نخستین نشست اعضای هیات نظارت بر کتب بزرگسال و کودک و نوجوان نیز با حضور وزیز فرهنگ و ارشاد در نخستین روز اردیبهشت ماه برگزار شد که در نهایت برخی اعضاء پیشنهادات خود درباره پیش نویس جدید آیین نامه اجرایی هیات نظارت بر نشر کتب را ارایه دادند و آئین نامه به تصویب رسید و علاوه بر این ضمن انتخاب حجت‌الاسلام مهدوی راد به عنوان رییس جلسه هیات نظارت و عماد افروغ به عنوان نایب‌رییس، مقرر شد این جلسه هر ماه به صورت مستمر و با حضور اعضای آن برگزار شود و ضمنا کمیته تخصصی مرکب از هفت نفر از اعضای هیات هر دو هفته یک بار جلسه داشته باشند و جلسات فوق به تشخیص دبیرخانه هیات برگزار شود.
هیات نظارت بر نشر کتاب جنبه تشریفاتی دارد؟!
جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد در این نشست در تشریح وظایف و اهداف هیات نظارت بر کتب بزرگسال و کودک و نوجوان گفت: «تعیین شاخص‌ها برای وحدت رویه و فهرست کردن خلاءها و مشکلاتی که در گذشته وجود داشته است از جمله اقدامات ضروری از سوی این هیات است، تا بر اساس آن در جاهایی که قانون نظارت بر کتب نیاز به اصلاحات دارد عمل کنیم.» و البته از تفویض نظارت به ناشرانی سخن که سابقه تخلفی نداشته‌اند و شخصیت هایی که نیاز به ممیزی و نظارت وزارت ارشاد ندارند سخن به میان آورد.
صالحی معاون فرهنگ وزیر فرهنگ و ارشاد نیز “عدم وحدت رویه”، “ابهام در برخی از عناوین”، “عدم تعامل مناسب و گفت‌و‌گوی درست بین ناشر و مولف” و “وجود برخی کج سلیقه‌گی‌ها در حیطه نظارت و بررسی” را نیز از اشکالات این حوزه برشمرد و عملاً در این زمینه خواستار حل و فصل این مسائل توسط هیات های نظارت شد اما آیا این هیات کارکردی اینچنین محدود خواهند داشت یا همچون شورای صدور پروانه ساخت و نمایش فیلم‌های سینمایی، کارکرد واقعی خود را خواهند یافت و کتب در عوض عبور از زیر دست یک ممیز، توسط یک شورا خوانده می‌شود و در نهایت درباره محتوایش بحث و تبادل نظر شده و به رای مجوز کتب صادر خواهد شد؟
آنچه مسلم است، در ترکیب انتخابی از چهره‌های برجسته‌ای می‌توان یاد کرد که هریک سابقه‌ای بس طولانی در عرصه‌های مختلف از جمله فرهنگ دارند اما در عین حال اکثر این اعضاء از حجم بالایی از مسئولیت اجرایی برخوردارند که شاید در طول چند سال برگزاری جلسات این هیات‌ها، به ندرت فرصت حضور در این جلسات را داشته باشند و با این حساب چگونه می‌توان از توان ایشان برای نظارت بر نشر کتب حوزه های نوجوانان، جوانان و بزرگسالان بهره برداری کرد؟ حداقل انتظار این بود که شوراهای مذکور حضور پررنگی در ممیزی کتاب داشته باشند و با نگاه جمعی ایشان و ورود مستقیم به عملکرد اداره کتاب و مطالعه کتب مجوزنگرفته، زمینه تسهیل نشر کتب را فراهم آورند اما حقیقتاً این عزیزان، چه میزان فرصت برای این امور بسیار زمانبر در اختیار دارند؟
بدون تردید با ترکیب فعلی، هیات‌های نظارت بر کتاب بیشتر جنبه تشریفای خواهند داشت و اینکه توقع داشت دستاوردهای عملی وسیعی را به خصوص در زمینه ممیزی کتب از این شورا شاهد باشیم، امری دور از انتظار است. ترکیب کنونی این هیات بیشتر شبیه به شوراهای عالی است اما واقعیت آن است که این هیات فراتر از یک سیاست‌گذار کلان و دقیقاً در بطن امور اجرایی است و همین امر، احتمال موفقیت این شورا را به حداقل می‌رساند، چرا که این اعضاء علی‌رغم تجربیاتشان در حوزه کتاب، فرصت لازم را ندارند و خیلی زود مشخص خواهد شد که این شورا در سطح سیاست گذار باقی می‌ماند و وارد نظارت عملی و مستقیم بر کتب منتشره نخواهد شد.
ای کاش هیات مذکور با حضور نویسندگان و چهره‌های فرهنگی دارای فراق بال و مورد وثوق تشکیل می‌شد و این ترکیب برخی کتب پشت خط مانده را می‌خواندند و همانگونه که شورای صدور پروانه ساخت اقدام به صدور پروانه می‌کند، این هیات‌ها نیز نقش اینچنینی -لااقل درباره کتب جنجال برانگیز و حساس- می‌یافت و خردجمعی جای نگاه فردی ممیز و سرممیز بر آثار را می‌گرفت. ترکیب کنوبی قطعاً چنین کارکردی نخواهد یافت و بسیار بعید است بسیاری از اعضای هیات مذکور فرصت داشته باشند تا سالیانه ده‌ها جلد کتاب را مطالعه کنند و درباره این ده‌ها جلد در جلسات ماهیانه بحث و بررسی کرده و به تصمیم نهایی برسند.
