اگرچه گشت و گذار در پاییز امری معمول و متداول نیست اما هوای معتدل پاییز و رنگ های متنوع طبیعت جذابیت هایی است که نمی توان از آن گذشت.
۱-دریاچه نمک / دروازه ورود به کویر
دریاچه نمک قم یا همان دریاچه «مسیله» بزرگ‌ترین دریاچه نمک ایران است که بیش از هزار کیلومتر وسعت دارد که در شرق قم و شمال شرقی کاشان قرار گرفته است. این دریاچه در مرز سه استان قم، اصفهان و سمنان قرار دارد و رودخانه‌هایی همچون «قم رود» و «جاجرود» املاح پایین دست خود را وارد این دریاچه میکنند.
غیر از پیاده‌روی در ساحل این دریاچه نمکی، مجاورت با کویر مرنجاب، مهم‌ترین انگیزه سفر پاییزی به آنجاست. در آبان‌ماه هم گرمای تابستان کویر فرو نشسته و هم هنوز از سرمای استخوان سوز شب‌های کویر خبری نیست. اگر سفرتان به آن منطقه یک‌روزه باشد می‌توانید به تماشای دریاچه و آینه نمکی آن بروید. روی تپه‌های شنی کویر مرنجاب غلت بزنید و کاروانسرای تاریخی مرنجاب را ببینید.
۲-شهرستانک/ دلبر تاریخی
آب و هوای خنک چشم‌اندازهای زیبای روستای «شهرستانک»، همان‌طور که دل ناصرالدین شاه قاجار را برد تا کاخی ییلاقی در انجا بنا کند، هر بیننده‌ای را شیفته زیبایی‌اش خواهد کرد. شهرستانک در اوایل جاده کرج به چالوس قرار دارد و کاخ ناصرالدین شاه معروف به کاخ ناصری هم در انتهای شرقی آنجاست. با شنیدن اسم کاخ، نباید ذهن‌تان سراغ جایی مثل کاخ گلستان برود، چون کاخ ناصری، امروزه بیشتر از یک ساختمان ساده ییلاقی و پر از یادگاری نیست.
شهرستانک با آن همه درختان متنوع و چنارهای بلندی که دارد، بدون اغراق آبان‌ماه تبدیل به یک جعبه مدادرنگی می‌شود. لذت جنگل‌پیمایی پاییزی را وقتی از روستا تا کاخ قدم می‌زنید، بیشتر حس می‌کنید. مخصوصا اگر همت کرده و بعد از کاخ نیم‌ساعتی بالا بروید تا به چشمه «گله گیله» برسید، جایی که تمام این پاییز زیبا زیر پایتان است.
پاییز شهرستانک و کاخ تنها دیدنی‌های شهرستانک نیست. به روستا که رسیدید سری به سمت شمال شرقی روستا بچرخانید تا قله شهرستانک را ببینید، جایی که «قلعه دزدبند» یا همان «قلعه دختر» با قدمت حدود هزار سال، روی خط الراس آن قرار دارد. برای سفر به شهرستانک می‌توانید وسایل پیک‌نیک خود را همراه خود ببرید و با رعایت مسائل ایمنی، آتشی برای پخت کباب روشن کنید و چای زغالی بنوشید. برای تهرانی‌ها که فرزند محصل دارند و می‌خواهند سفری یک‌روزه در پاییز داشته باشند، شهرستانک یکی از بهترین مقاصد است و اگر صبح جمعه به آنجا بروند می‌توانند غروب در خانه باشند.
۳-توسکستان/ پاییز با طعم توسکا
اهالی گرگان و شهرهای اطرافش، گرچه جنگل زیبای گلستان را در شرق استانشان دارند اما «جنگل توسکستان» یک جنگل محبوب برای آنهاست. این جنگل از کوهپایه‌های نزدیک گرگان شروع می‌شود و با یک افزایش سریع به دامنه‌های شرقی البرز می‌رسد. جایی که سر و کله درختان توسکا و بلوط و ارس نمایان می‌شود.
۴- یوش/ خانه ابری شاعر
شاید اگر روستای دور و کوهستانی «یوش» این همه مه‌آلود و زیبا نبود و دور و برش را کوهستان و جنگل و رودخانه و آن طبیعت زیبا این چنین احاطه نکرده بود، «علی اسفندیاری» ساکن در آن بدل به «نیما یوشیج» معروف شعر فارسی نمی‌شد. روستای کوچک و زیبای یوش در دل یکی از فرعی‌های جاده 110 کیلومتری قرار دارد که محور هراز را به جاده کرج-چالوس متصل می‌کند و پس از دفن نیما یوشیج در حیاط خانه پدری بسیار معروف‌تر شد.
با آن طبیعت انبوه و سرسبزی که در این منطقه وجود دارد دیگر خودتان باید تصور کنید که یوش و بلده در پاییز چه بهشتی می‌شوند. نه فقط طبیعت دور تا دور یوش، که راه خلوت و کوهستانی آن هم در پاییز خنک منطقه بسیار تماشایی است.
طبیعت زیبا و جنگل‌های یوش و بلده در فصل پاییز، تنها علت سفر آبان‌ماهی به یوش نیست. 21 آبان‌ماه زادروز «نیما یوشیج» هم هست، شاعر پرآوازه شعر نو که خانه‌اش هنوز هم در کمرکش کوچه‌ای باریک و قدیمی قرار دارد و حالا تبدیل به موزه یوش شده است. مزار نیما در حیاط خانه پدری است، عمارتی که به ثبت میراث فرهنگی هم رسیده است.
معماری خانه هم با گچکاری‌های زیبا و شاه‌نشین رویایی‌اش برای مسافران جذابیت دارد و همه مبهوت نورگیرها و پنجره‌های چوبی و سنتی‌اش می‌شوند.
۵-کویر مرکزی/ سلطان کویرهای ایران
کویر لوت و کویر مرکزی را دو کویر اصلی ایران می‌نامند و گرچه کویر لوت مناطقی بکر تر و نماهایی شگفت‌انگیزتر دارد اما کویر مرکزی پهناورتر است و شامل کویرهایی متعدد با پوشش گیاهی متنوع می‌شود. ضمن آنکه تقریبا در میانه ایران قرار دارد و سفر به آنجا از نقاط مختلف کشور برای بیشتر ایرانیان راحت‌تر است.
«ورزنه»، «انارک»، «جندق»، «مصر»، «خور»، «خرانق»، «رباط پشت بادام» و «رباط خان» همه و همه مناطقی زیبا از کویر مرکزی ایران هستند که در شمال استان یزد و شرق استان اصفهان قرار دارند و با سفری پاییزی به هر یک از این مناطق می‌توان از هوای مطبوع و معتدل کویر در آبان‌ماه لذت برد و رازآلودگی کویر را از نزدیک به تماشا نشست.
کویر مرکزی ایران پر است از تپه‌های شنی روان و رودخانههای نمک و دریاچههای کوچک نمک. همچنین کاروانسراها و آبانبارهای که هنوز سالم و برپا هستند نشان از قدمت اقامت بشر در کویر دارد. آب و هوای کویر در آبان‌ماه طوری است که می‌توان سفری خانوادگی به آنجا داشت که خوشبختانه در سال‌های اخیر اقامتگاه‌های فراوانی در شهرها و روستاهای کویر مرکزی برپا شده است.
۶- نایبند / پله‌های پاییزی
صحبت از روستاهای پلکانی ایران که می‌شود همه یاد مناطق کوهستانی و روستاهایی مثل ماسوله و اورامان و ابیانه می‌افتند. اما در مرز دو کویر لوت و مرکزی، روستای پلکانی نایبند که به «پردیس کویر» معروف است، زیستگاه مردمانی خوش‌فکر و سخت‌کوش است. در میانه راه طبس به کرمان و در مجاورت پناهگاه حیات‌وحش نایبندان، درست در جایی که کوه‌هایی هرچند کوچک در دل کویر سر از خاک بر آورده‌اند، روستای پلکانی نایبند، پس از گذر از مناطق کویری مختلف، می‌توانید مناظر متفاوت کویر نایبند را تجربه کنید وشبی را هم مهمان روستاییان آنجا باشید.
۷- جنگل سنگده/ خزان خوشرنگ سوادکوه
نمی‌شود از پاییز ایران صحبت کرد و از جنگل‌های سوادکوه چیزی نگفت. این جنگل‌های دوره هیرکانی، یکی از کهن‌ترین و متراکم‌ترین جنگل‌های کره زمین محسوب می‌شوند که مثل بقیه جنگل‌ها پاییز محصورکننده‌ای دارند. سنگده محل مناسبی برای جنگل‌پیمایی سبک در دل درختان است و برای پیمایش این جنگل‌ها فقط کفش مناسب لازم دارید و همت پیاده‌روی.
چشم‌اندازهای قله‌های «شروین کوه» و «شهریار کوه»، زیبایی بصری این جنگل پیمایی را تامین می‌کند و سنگ‌های خزه بسته اطراف چشمه‌ها هم بر این زیبایی می‌افزاید. آبشار خزه‌ای «بولا» در حومه سنگده، گردشگران حرفه‌ای را به سوی خود فرا می‌خواند. این جنگل پر از درختان راش و شمشاد و توسکاست که در آبان‌ماه زردزنگ و گلگون می‌شوند و همنوایی صدای برگ‌ها با صدای آب چشمه‌ها، بهترین موسیقی طبیعت را به مسافران هدیه می‌کند.
۸- جنگل ارسباران/ زنده باشی قره داغ
رود ارس رود فرهنگ‌ها است و صدای تاریخ را زمزمه می‌کند. رودی که فرهنگ‌های مختلفی را در اطرافش دارد و قصه‌ها و افسانه‌های زیادی مرتبط با آن ساخته شده. رود ارس، در واقع مرز ایران با همسایگان شمال غربی‌اش یعنی جمهوریهای آذربایجان و ارمنستان است و در دو سویش کوهها و دشت‌های سرسبزی دارد. در حاشیه جنوبی این رود مرزی، جنگل ارسباران قرار دارد که به جنگل‌های قره‌داغ هم معروف است و اگر آن را به سمت جنوب بروید، از جلفا تا حوالی دشت مغان می‌توان چهره دیگری از جنگل‌های پاییزی ایران را دید؛ جنگل‌های ارسباران که به وارد شدن به هر یک از مسیرهای جنگلی‌اش، تا ده‌ها کیلومتر در دل جنگل خواهید بود.
البته هر قدر که جلوتر بروید بر ارتفاع افزوده می‌شود و هرچه به بالاتر بروید هوا سردتر خواهد شد. در فصل پاییز بهترین نقاط برای جنگل نوردی در ارسباران، مناطق نزدیک‌تر به رود ارس است. هرچه هم به شرق بروید و به دشت مغان نزدیک‌تر شوید از خنکای هوا کاسته می‌شود.
علاوه بر جاذبه‌های طبیعی جنگل ارسباران شامل درختان چنار، سرو، بلوط، مراتع و علفزارهای پهناور و رودها و چشمههای خنک، می‌توان سری هم به قلعه بابک زد و از آن بالا مناظر خوشرنگ پاییز ارسباران را به نظارع نشست. البته برای سفر به مناطق مرتفع‌تر ارسباران باید حتما لباس گرم داشت و در روزهای بارانی هم مواظب کفش و لباس بود.
۹-جنگل ابر/ اقیانوسی از ابر
یکی از معروف‌ترین جاذبه‌های گردشگری ایران که تورهای متعددی هم برایش برگزار می‌شود جنگل ابر است. در ساعات طلوع و غروب خورشید و به ویژه در فصل پاییز، می‌توان پدیده حرکت ابر در لا به لای دره‌ها را دید و شاید کمتر جایی این موقعیت پیش بیاید که ابرها را در زیر پاهایمان ببینیم. در این جنگل کهن، درختان گوناگونی مانند نارون، بلوط، راش، افرا، ارس و توسکا پیدا می‌شود و تپه‌های شیبدارش هم مخزنی از درختچه‌ها و گیاهان دارویی است.
این جنگل هم مثل بقیه جنگل‌های هیرکانی پاییز بسیار زیبایی دارد و با راه افتادن روی برگ‌های به زمین ریخته‌اش می‌توان صدای ابرها را هم در زیر پا حس کرد. این منطقه جنگلی، مرز دو استان سمنان و گلستان است و با جنگل‌نوردی یا دوچرخه‌سواری در آن می‌توان گذار از دشت‌های شاهرود به جنگل‌های علی‌آباد گلستان را تجربه کرد. چشم‌انداز قله چهارهزارمتری شاهوار در جنوب غربی این جنگل، زیبایی آن را در آبان‌ماه دو چندان می‌کند و اگر بخت با شما یار باشد و اقیانوسی از ابر را در لا به لای دره ها ببینید، لذت سفرتان صدچندان می‌شود.
۱۰-نرگس‌زارهای جنوب / گل خزان ندیده
شش ماهه دوم سال فرصت مناسبی برای سفر به مناطق جنوبی ایران است. این مناطق در پاییز و زمستان آب و هوای معتدلی دارند و سفر به آن نواحی لذت‌بخش خواهد بود. در بخش‌هایی از جنوب ایران، دشت‌های نرگس یا همان نرگس‌زارها قرار دارند و در فصل خزان که بیشتر گل‌ها پژمرده شده‌اند، می‌توان نظاره‌گر نرگس‌های نورسته این دشت‌ها بود.
معروف‌ترین نرگس‌زارها در کازرون و بهبهان قرار دارند که قدمتی بسیار کهن دارند و گل‌هایشان از اواخر آبان تا اوایل بهمن به بار می‌نشینند و هرچه سال، پر باران‌تر باشد، گل‌ها زودتر می‌رسند. با چیدن گل‌ها توسط باغداران، بوی عطرآگین نرگس‌ها تا دوردست پراکنده شده و هر مسافری مجذوب گستردگی دامن سپید نرگس بر دامنه‌های نرگس‌زارها می‌شود.
اطراف کازرون و بهبهان در آن ایام پذیرای گردشگرانی می‌شود که به تماشای این جشن شاد و خوشرنگ می‌روند. در کنار برنامه برداشت نرگس، می‌توان در کازرون به بازدید از شهر تاریخی بیشاپور و معبد آناهیتا رفت و در غار شاپور، مجسمه شاپور اول را دید. اگر هم مسافر بهبهان در استان خوزستان هستید، می‌توانید در ویلاهای سد «مارون» اقامت کرده و نظاره‌گر دریاچه زیبای این سد در فصل مناسبش باشید.
منبع: سرزمین من
