مثلا خیلی از اخبار و افشاگریهای جنجالی سالهای اخیر رویترز درباره ایران یا نقش ایران در خاورمیانه را گوگل کنید، اغلبشان را “منابعی که نامشان فاش نشده یا نخواستند نامشان فاش شود” گفتهاند و اغلب هم به شکل صریحی جهت و رویکرد مشخصا تحریک کننده علیه ایران یا ضد ایران دارند.
در یک نمونه رویترز مرداد ماه امسال خبر داد منابعی به رویترز گفتهاند که “ایران از طریق آبهای کویت به یمن سلاح میفرستد”، خبری که برای راستیآزماییاش نه فقط دانش خبرنگاری که حتی آشنایی به جغرافیا در حد کتاب جغرافیای مدرسه هم کافی بود، اینکه از آبهای کویت در همسایگی عراق و خوزستان خودمان چطور میشود به یمن کاملا محاصره شده در آنسوی شبه جزیره عربستان سلاح فرستاد، سوالی بود که رویترز به آن جوابی نداده. این خبر را طبیعتا کویت هم از اساس تکذیب کرد. مثالها از این دست بسیارند.
یا در موردی دیگر همین دیروز یکی از دوستان در توییتر مشتی از خروار گزارشها و خبرها – در حقیقت خبرآگهیهای ستایشآمیز – روزنامه نیویورکتایمز در چهل سال اخیر درباره پادشاهی واپسگرای سعودیها در عربستان را در سلسله توییتی منتشر کرده بود که به شکلی رقتبار در آنها تلاش شده بود از دیکتاتوری خانوادگی در این کشور تصویری مدرن و اصلاحطلب و امیدوارکننده برای مخاطبانش بسازد.
خلاصه اینکه تاکید مطلق یا باور قطعی به این تصور که رسانههای خارجی دروغ نمیگوید – به هر دلیلی – اشتباه و خوشخیالی محض است و ناشی از یک تصور متاسفانه فراگیر در ایران درباره جهان غرب یا به تعبیری «خارج». تصوری که خیال میکند کشورهای غربی و ساکنانشان به شکلی تمام و کمال مظهر “قانونگذاری درست”، “رعایت قانون” ، “اخلاق” و در یک کلام همه درستیها و درستکاریها هستند. نمونه این دیدگاه به شکلی خیلی اغراقآمیزتر در میان مردم عادی ما فراگیر است.
همین چند روز پیش یکی از خبرنگاران بیبیسی فارسی در اینستاگرام عکسی از ماشینش در لندن منتشر کرد که دزد به آن زده و شیشهاش را شکسته و کیفش را دزدیده بود. کامنتهای زیر آن عکس قابل تامل بود، بیشترین کامنتگذاران با بهت پرسیده بودند «مگه خارج هم دزد داره؟» به نظر من این خیال که رسانههای خارجی دروغ نمیگویند شکل دیگری از همین قضیه “مگه خارج هم دزد داره” است.
در پایان اینکه، بله باور کنیم که رسانه غربی – حتی بهترینهایشان- هم حسب منافع و سیاستگذاریهای صاحبان و سرمایهگذارانشان به وقت لزوم دروغ میگویند، فرقشان این است که حرفهای و حسابشده و به اندازه دروغ میگویند، نه مثل برخی رسانههای ما بیحسابوکتاب و شبانهروز.