گروه اجتماعی – روزهای واپسین سال 1394 در حال گذر است و ایرانیان برای برپایی جشن باشکوه نوروز مهیا می شوند.
به گزارش «بویر نیوز»، آمادگی مردم برای رفتن به استقبال بهار با خریدهای شب عید آغاز می شود اما خطری که در این روزها جان و سلامت مردم را تهدید می کند
“چهارشنبه سرخ” است.
چهارشنبه‌سوری که با نام‌های چهارشنبه آخر سال و شب چهارشنبه سرخ نیز شناخته می‌شود، یکی از جشن‌های ایرانی است که در شب آخرین چهارشنبهٔ سال (سه‌شنبه شب) برگزار می‌شود.
چهارشنبه آخرسال یکی از آئین های کهن ایرانیان است که روایات متعددی درباره آن ذکر شده است و پیرامون شگون و اهمیت آن در چگونگی برگزاری این آئین سنتی منابع مختلف تاریخی مطالب بسیاری نوشته اند.
یکی از آئینی چهارشنبه سوری که معمولا مرسوم است، برپا کردن آتش از صبح روز سه شنبه تا غروب این روز است که شامگاه سه شنبه از روی آن می پرند و می خوانند: “زردی من از تو، سرخی تو از من”
البته پریدن از آتش به معنای ایجاد آتش بزرگ نیست بلکه پریدن از روی خاکستر و آتش رو به خاموشی است که خطر نداشته باشد و متاسفانه برخی نیز این رسم را به غلط با آتش افروزی و بازی با جان خود اشتباه پنداشته اند.
آیین پریدن از روی آتش نیز ریشه در آزمون آتش دارد . برای نمونه گذر سیاوش از آتش و یا آزمون آتش آذرپاد مهر اسپندان هر کدام نشان از جایگاه آتش و آزمون گذر و پریدن از آتش در فرهنگ باستانی ایران دارد.
فردوسی پیرامون گذر سیاوش از آتش می گوید :
ســیــاوش ســیــه را بــه تــنــدی بــتـــاخـــت *** نــشــد تــنــگ دل جــنــگ آتــش بــســاخـــت
ز هــرســو زبــانــه هــمــی بـــرکـــشـــیـــد *** کــســی خـــود و اســـپ ســـیـــاوش نـــدیـــد
آتش انبوهی بوده و سیاوش هم تیز از آن گذشته است . باید دانست که گامهای اسب هنگام دویدن ریختاری پرش گونه دارد .”
رسوم اصیل و آئین های باستانی چهارشنبه سوری در ایران
چهارشنبه سوری فقط به آتش محدود نمی شود. بدون شک خودتان هم می دانید رسم و رسوم متعددی در این شب جاری است که برخی از آنها بسیار جالب هستند. پیش از هر چیز باید باید اشاره کنیم که امروز غروب به هیچ عنوان حرف منفی یا ناراحت کننده به زبان نیاورید. شاید دختران جوانی فالگوش ایستاده باشند و منتظر شنیدن خبرهای خوب باشند. حیف است رویاهای زیبای آنها را با جملات منفی از بین ببرید. اگر تاکنون در مورد فالگوش ایستادن نشنیده اید باید بدانید، یکی از رسم‌های چهارشنبه‌سوری است که در آن دختران جوان نیت می‌کنند، پشت دیواری می‌ایستند و به سخن رهگذران گوش فرامی‌دهند و سپس با تفسیر این سخنان پاسخ نیت خود را می‌گیرند.
پسرها هم بیکار نیستند. آنها هم قاشق‌زنی می کنند. البته قاشق‌زنی مختص پسرها نیست. در این رسم دختران و پسران جوان، چادری بر سر و روی خود می‌کشند تا شناخته نشوند و به در خانه دوستان و همسایگان خود می‌روند. صاحبخانه از صدای قاشق‌هایی که به کاسه‌ها می‌خورد به در خانه می آیند و به کاسه‌های آنان آجیل چهارشنبه‌سوری، شیرینی، شکلات، نقل و پول می‌ریزد. دختران نیز امیدوارند زودتر به خانه بخت بروند. بماند که پسرهای این روزها فقط دنبال ترقه بازی می روند و دیگر از این چیزهادر خیابان نمی بینیم. اما رسم خوبی بود که تا همین چند سال پیش هم انجام می شد. چه هیجانی داشت این قاشق‌زنی ها. خاطرم هست این شب را همیشه در خانه مادربزرگم (که دو سال پیش به رحمت ایزدی رفت) جمع می شدیم و در حال بازی و لذت بردن از انواع خوراکی ها و آجیل های شور، منتظر بودیم تا قاشق‌زن‌های محترم کیسه شان را از پشت‌بام به پشت پنجره آویزان کنند تا ما برایشان تخم‌مرغ یا آجیل بریزیم. چه لذتی داشت دیدن مادربزرگم که با هیجان وصف‌نشدنی در دستهای پیر و تاخورده خود مشتی آجیل جمع می کرد و در کیسه قاشق‌زن‌ها می ریخت و تا چندین دقیقه از این کار غرق در هیجان و لبخند می‌شد.
در شهرهای مختلف ایران رسم ها کمی با هم فرق دارند. به طور مثال، در تبریز آب‌پاشی از بام خانه‌ها بر سر عابرین نیز رایج است که از آداب دوران ساسانیان بوده است و هنوز در میان ارمنیان و زردشتیان ایران معمول است که در یکی از جشن‌های خود بر یکدیگر آب می‌ریزند. در تبریز آتش‌افروختن در این اواخر متداول شده‌است. در گذشته به جای آتش‌افروختن و پریدن از روی آن صبح روز چهارشنبه کودکان و جوانان از روی آب روان می پریدند و جمله «آتیل ماتیل چرشنبه بختیم آچیل چرشنبه» را می‌گفتند.
در شهرهای کردنشین ایران، رسوم و مراسم آخرین چهارشنبه سال و نوروز بدین ترتیب است که ابتدا برفراز کوه ها، بالاترین نقطه کوه آتش روشن می‌کنند و همچنین در مکانی مناسب آتش بزرگی می افروزند و به دور آن به رقص محلی و پایکوبی می‌پردازند.
در شیراز هم افروختن آتش در معابر و خانه‌ها، فالگوشی، اسپند دود کردن، نمک گرد سر گرداندن مرسوم است. در موقع اسفند دودکردن و نمک گردانیدن، وردهای مخصوصی وجود دارد که زنان می‌خوانند. در گذشته قلمرو چهارشنبه سوری در شیراز صحن بقعه شاه چراغ بوده‌است و در آنجا توپ کهنه‌ای است، که مانند توپ مروارید تهران زنان از آن حاجت می‌خواهند. زنان در گذشته در حمامی که آب آن از رودخانه سعدیه می‌آمد به جهت رفع بلاها و گشوده شدن بخت دختران در این روز استحمام می کرده‌اند.
زنجانی ها در چهارشنبه سوری کوزه شکنی می کنند. آنها مقداری زغال به نشانه سیاه بختی، کمی نمک به نشانه شور چشمی و یک سکه به علامت تنگدستی در کوزه‌ای سفالین می‌اندازند و هر یک از افراد خانواده یک بار کوزه را دور سر خود می‌چرخاند و آخرین نفر، کوزه را بر سر بام خانه می‌برد و آن را به کوچه پرتاب می‌کند و می‌گوید: درد و بلای خانه را ریختم به توی کوچه و باور دارند که با دور افکندن کوزه، تیره بختی، شوربختی و تنگدستی را از خانه و خانواده دور می‌کنند.
در آخر هم بد نیست در مورد آجیل مشکل گشای چهارشنبه سوری برایتان بگوییم. همه می دانیم که در این شب آجیل حضور دایمی دارد اما آیا می دانید فلسفه آن چیست؟ در گذشته پس از پایان آتش‌افروزی، اهل خانه و خویشاوندان گرد هم می‌آمدند و آخرین دانه‌های نباتی همچون تخم هندوانه، تخم کدو، پسته، فندق، بادام، نخود، تخم خربزه، گندم و شاهدانه را که از ذخیره زمستان باقی مانده بود، روی آتش مقدس بو می دادند و با نمک تبرک می‌کردند و می‌خوردند. آنان بر این باور بودند که هر کس از این معجون بخورد، نسبت به افراد دیگر مهربان‌تر می‌گردد و کینه و رشک از وی دور می‌گردد. امروزه اصطلاح نمک‌گیرشدن و نان و نمک کسی را خوردن و در حق وی خیانت نورزیدن، از همین باور سرچشمه گرفته‌است.
از چهارشنبه سوری تا چهارشنبه سوزی
شوربختانه در سال های اخیر این آئین باستانی همچون بسیاری از فرهنگ های اصیل ایرانی از مسیر خود دور شده اند و رنگ و رویی بیگانه با اصالت خود گرفته اند.
به گزارش «بویر نیوز»، آتش بازی با مواد محترقه، نارنجک های دستی و ترقه های چینی از مهمترین برنامه هایست که بواسطه تبلیغات سودجویان به اولویت برخی جوانان تبدیل شده است.
این مواد بجز صرف هزینه های گزاف متاسفانه خسارت های جانی و جسمی بسیاری نیز در پی داشته است و چه بسیارند خانواده هایی که هر ساله عید نوروز را بخاطر ندانم کاری های چند نفر داغدار به استقبال عید نوروز می روند و افرادی که باقی عمر زا از نعمت سلامتی محروم اند و با سوختگی های شدید و نقص عضو مواجه می شوند.
این افراد عمدتا دو گروه هستند؛ معدود افرادیکه از این قبل به دنبال سود و تجارت هستند و مواد محترقه را تولید می کنند که بارها خود نیز در آتش آن سوخته اند و عده ی دیگر که از روی غفلت و هوس به سمت این بساط خطرناک می روند و خود یا افراد دیگر را نیز قربانی می کنند.
در همین چند روز مانده به پایان سال 93 از شهادت یک سرباز که نوجوانی بسوی وی نارنجک دستی پرتاب کرده بود تا کشته شدن چند نفر در اسلام شهر و اردبیل و مصدومیت و قطع عضو چندین نفر دیگر به علاوه خسارت های مالی از اخبار ناخوشایندیست که تاکنون مخابره نشده است.
پلیس و قوه قضائیه تعارف ندارند
نیروی انتظامی شهرهای مختلف در اطلاعیه های مکرر اعلام کرده اند در مراسم چهارشنبه آخر سال با هیچکس تعارف ندارد و با هنجارشکنان و کسانی که با امنیت و جان مردم بازی کنند بشدت برخورد می کند.
معاون اجتماعی نیروی انتظامی هم در یادداشتی اعلام کرد که ماموران پلیس در روز چهارشنبه سوری به صورت محسوس و نامحسوس درکنار شهروندان خواهد بود.
از طرفی دستگاه قضایی هم بارها اثبات کرده است که بدون هیچ اغماضی با متخلفان برخورد قاطعی خواهد داشت.
حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای معاون اول دستگاه قضا در هفتاد و ششمین نشست خبری خود با اصحاب رسانه در ارتباط با چهارشنبه‌سوری گفت: اولاً توصیه ما مثل همیشه به مردم و خانواده‌ها این است که مراقب باشند تا در شادی که وجود دارد، شاهد اتفاقات تلخی نباشیم. البته معاونت پیشگیری از وقوع جرم در این زمینه تلاش خود را کرده‌اند و چنانچه کسانی از قانون تمکین نکنند و آرامش جامعه را برهم بزنند و به دنبال سودجویی باشند با آنها برخورد می‌شود.
خانواده ها مراقب جان عزیزانشان باشند
با همه این اوصاف باید بر این نکته تاکید مجدد داشت اگر دم از ریشه و اصالت فرهنگ ایرانی می زنیم باید در اجرای آئین های درست آن نیز بکوشیم و در عمل نیز ثابت کنیم.
باید بسیار مراقب جوانان و نوجوانان خود باشیم تا در کمین سودجویان و سوداگران مرگ نیفتند و روزهای خوش پایانی سال را به کام خانواده ها تلخ نکنند.
اگر هم از افرادی که در حال تولید مواد محترقه و نارنجک های دستی هستند خبری دارید برای حفظ سلامت و امنیت خود و هموطنانمان وظیفه داریم مراتب را به مراجع انتظامی گزارش دهیم.
امید است چهارشنبه آخر سال جشن ایرانی باشکوه و در کمال امنیت برگزار شود و با خانواده های ایرانی با دلی خوش به استقبال بهار بروند.
(تصاویر 18+) در پایان توجهتان را تصاویری از عاقبت دردناک حادثه ای که چند روز پیش در اسلامشهر اتفاق افتاد و حوادث مشابه جلب می کنیم:
