سخنان هشدار آمیز دیروز رهبر انقلاب در دانشگاه افسری نوشهر و همچنین بازتاب دست دادن ظریف و اوباما در کانون توجه روزنامه های امروز بوده است، حال آنکه موضوع بابک زنجانی و همچنین بررسی برجام در کمیسیون ویژه مجلس از دیگر موضوعات مهم امروز بوده است.
در ادامه میتوانید از مهمترین مطالب روزنامههای پنجشنبه نهم مهر ماه را مرور کنید.
«روزنامه تابناک» در گزارش بین الملل خود به اوضاع سوریه پرداخته است. این روزنامه در این گزارش با تیتر «نجات رئیسجمهور اسد!» به آغاز حملات هوایی روسیه علیه داعش در سوریه پرداخته و می نویسد: «پس از چندین هفته بحث و گمانهزنی درباره حضور نظامی روسیه در سوریه، بالاخره با درخواست رسمی بشار اسد، رئیسجمهور سوریه از همتای روس خود، حملات جنگندههای روسیه علیه مواضع تروریستها آغاز شد. همزمان، پارلمان روسیه نیز مجوز انجام عملیات نظامی در خارج از مرزها را تصویب کرد. هرچند دولت روسیه اعلام کرده حضورش در سوریه تنها به انجام حملات هوایی محدود بوده و تمایلی به اعزام نیروی زمینی به این کشور ندارد، اما صرف محقق شدن این ایده، آن هم به فاصله اندکی پس از سخنرانی پوتین در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل، میتواند دربردارنده پیامهای مهمی به غرب درباره نقشی که مسکو برای خود در تحولات سوریه قائل است، باشد. شواهد حکایت از آن دارد که درخواست اسد از پوتین به سرعت جنبه عملیاتی به خود گرفته و روسیه نیروی هوایی خود را در سوریه فعال کرده است. اهمیت این موضوع را میتوان بیش از هر چیز از این ناحیه دانست که همین دو روز پیش، ولادیمیر پوتین در جریان سخنرانی خود در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل، از عزم کشورش برای حمایت از دولت سوریه در مقابل گروههای تروریستی سخن گفته و خواستار همکاری و هماهنگی بینالمللی در این موضوع شده بود. اکنون، وارد شدن مستقیم مسکو به این عرصه در شرایطی که آمریکا پاسخ روشنی درباره همکاری به روسها نداده و عملاً موضعی متفاوت را در نیز در پیش گرفته، میتواند نشان از تلاش روسیه برای ارسال پیامی به غرب باشد مبنی بر اینکه مسکو برای حفاظت از منافع خود در منطقه، منتظر همراهی آمریکا نخواهد ماند».
همچنین این روزنامه در گزارش دیگری در صفحه سیاسی خود به موضوع جنجال های دیروز در مجلس شورای اسلامی در واکنش به دست دادن ظریف و اوباما پرداخته است. تابناک در این گزارش با تیتر «فریاد، توهین و شعار در صحن علنی مجلس» می نویسد: «فریاد میزند و میگوید: «ظریف با اجازه چه کسی به بغل اوباما رفته است؟» صحن علنی مجلس دوباره شاهد مرگ بر آمریکا گفتنهای مخالفان توافق بود، اما این بار نه برای توافق هستهای و نه حتی به مناسبت فاز جدید برجام، که برای «دست دادن اوباما و ظریف».رادیو مجلس، روز گذشته صحبتهای عجیبی منتشر کرد. ابتدای جلسه، بهرام بیرانوند که ظاهرا خونش از ماجرای دست دادن ظریف و اوباما به جوش آمده بود، درخواست تذکر داده بود، با همان صدای بلند فریادگونه همیشگیاش. رئیس جلسه اما به وی اجازه نداد و بیرانوند، عصبانیتر از قبل از جایش بلند شد و فریاد زد: «ظریف با اجازه چه کسی با رئیس جمهور آمریکا دست داد، حاج آقا این مسئله خیلی مهم است.»، این نماینده مجلس شورای اسلامی نه یک بار، که چندین بار حرفش را تکرار کرد و سپس با شعار همیشگی «مرگ بر آمریکا»، دیگر یارانش را با خود هم صدا کرد.باید قبول کرد که نسبت دادن «جوجه خروس» یا «بیغیرت» به هر انسانی، توهین محسوب میشود و طبق ماده ۶۰۹قانون مجازات اسلامی: «هرکس با توجه به سمت، یکی از روسای سه قوه یا معاونان رییس جمهور یا وزرا یا یکی از نمایندگان مجلس شورایاسلامی یا نمایندگان مجلس خبرگان یا اعضای شورای نگهبان یاقضات یا اعضای دیوان محاسبات یا کارکنان وزارتخانهها ومؤسسات و شرکتهای دولتی و شهرداریها در حال انجام وظیفه یا بهسبب آن توهین نماید به سه تا شش ماه حبس و یا تا (۷۴) ضربهشلاق و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم میشود.» افراد هم در برابر قانون مساوی هستند، آیا این ماده بر بیرانوند اعمال میشود؟»
«روزنامه کیهان» امروز همه نیم صفحه نخست خود را به هشدار شدیداللحن دیروز رهبر انقلاب نسبت به عربستان اختصاص داده است. کیهان در این گزارش با عنوان « اتمام حجت با آلسعود مهمانکش» می نویسد: « حضرت آيتالله العظمی خامنهاي با اشاره به حادثه تأسفبار و خونين منا، آن را به دليل جان باختن هزاران نفر از حجاج به ويژه صدها نفر از حجاج ايراني، عزا و مصيبتي واقعي براي ملت ايران خواندند و با اشاره به لزوم تشکيل کميته حقيقتياب با حضور کشورهاي اسلامي و از جمله ايران، گفتند: دولت عربستان در انتقال ابدان مطهر جانباختگان به وظايف خود عمل نميکند و جمهوري اسلامي ايران نيز تاکنون با خويشتنداري و ادب اسلامي، حرمت برادری را در دنیای اسلام نگه داشته است، اما اين را بدانند که اندک بياحترامي به دهها هزار نفر از حجاج ايراني در مکه و مدينه و عمل نکردن به وظايف براي انتقال ابدان مطهر، عکسالعمل سخت و خشن ايران را در پي خواهد داشت.»
«روزنامه قانون» در گزارشی با تیتر « خشم از بيگانه، حمله به خودي» به موضوع تحصن روبه روی سفارت عربستان پرداخته و نوشته:« چندين روز از جنايات آل سعود در كشتار حجاج ميگذرد اما همچنان حواشي سياسي اين فاجعه ادامه دارد. البته همانطور كه رئيسجمهور كشورمان در سخناني گفت نميتوان از اين اقدام عربستان چشم پوشيد و آن را فراموش كرد ولي برخي در تلاشهستند تا از اين فرصت براي ايجاد چالش در داخل كشور استفاده و فضا را آشفته كنند. در چند روز اخير اندكي از افرادي كه خود را معترض ناميدهاند در مقابل سفارتخانه و كنسولگري عربستان در تهران و مشهد تجمع و در ادامه به اين مكانها حمله كرده و شيشههاي آن را شكستند.
كمك از داخل به آل سعود
از آنجايي كه رابطه ايران با عربستان مدتهاست از حالت عادي خارج شده است وامروزه بعد از فاجعه منا به نقطه بحراني رسيده، اين شيطنتها هيچ كمكي به حل ماجرا نميكند بلكه سبب مي شود تا آل سعود كه نشان دادهاست نه به اعتراض توجهي مي كند و نه به گفتمان ديپلماتيك اعتقادي دارد، مسئولان كشورمان را در امر كمك رساني به زائران و مصدومان منا دچار مشكل كند.اين جريان خاص در صدد آن است تا با اين اقدامات خشم آل سعود را بيشتر از پيش كند و رژيم عربستان نيز با اين بهانه كه اين اقدامات از جانب حكومت ايران است، فشار بيشتر ي به دولت وارد آورد و در قهر ديپلماتيك،جريانهاي سياسي مخالف روحاني نيز سوءاستفاده سياسي و دولت را تخريب كنند و اين همه درشرايطي است كه همچنان حجاج ايراني در عربستان حضور دارند.»
همچنین این روزنامه در گزارش دیگری با عنوان « چه به «خورد» مردم ميدهند؟» به رواج سوسيس و كالباسهاي تقلبي در بازار است. قانون در این گزارش نوشته: « بازار سوسيس و كالباس هاي تقلبي و فاقد كيفيت، هر روز داغ تر از قبل مي شود و اين سلامت مردم است كه هيچ جايي در بازارهاي پر سود مواد پروتئيني و نظارتهایي بر آن ندارد. تغيير در سبك زندگي مردم و به تبع آن، تغيير در سبك خوراك آنها سبب شده تا در سال هاي اخير، مصرف سوسيس و كالباس به بيشترين ميزان خود در ميان مردم برسد و اين مهم، عاملي شده تا افراد سود جو در ضعف نظارت هاي مسئولان، با مواد پروتئيني تقلبي سلامت مردم را تهديد كنند. به تازگي، خط تولید یک شرکت سوسیس و کالباس در دماوند به دليل آنچه توليد محصول بي كيفيت عنوان شد، از سوي مأموران پلمب شد.
تصاويري كه از اين واحد توليدي غير مجاز و در حالتوليد سوسيس و كالباس منتشر شد، بسيار تاسف برانگيز بود و اوج آلودگي ها در توليد مواد پروتئيني و استفاده از انواع مواد اوليه بي كيفيت، بار ديگر خطر مصرف سوسيس و كالباس را گوشزد مي كند.
رئیس گشت های مشترک تعزیرات حکومتی استان تهران در اين باره اعلام كرده كه گشت مشترک تعزیرات حکومتی بر اساس ابلاغی که دارد به مراکز تولیدی سر می زند و طبق وظیفه قانونی خود به موارد رسیدگی می کند.»
«روزنامه شرق» در گزارشی با عنوان « ناامیدی از یافتن مفقودان منا» می نویسد: « هفتمين روز بعد از فاجعه منا، وزارت امورخارجه ايران براي چهارمینبار کاردار عربستان را به وزارت خارجه احضار كرد. كاردار عربستان عاليترين مقام اين كشور در ايران است و حدود يكسال است كه عربستان در ايران سفير ندارد.مدیرکل کنسولی وزارت امور خارجه كه کاردار عربستان را احضار کرده، نسبت به هرگونه تعلل و بیتفاوتی درباره شناسایی مفقودان و ارسال پیکر قربانیان فاجعه دردناک حج سال جاری هشدار داد. اين احضار در حالي صورت گرفته كه در روزهاي اخير مهمترين درخواست وزارت خارجه ايران از عربستان، بازگرداندن اجساد متوفيان حادثه منا است.
این در حالی است که آخرين خبرها حاكي از اين است كه هیأت پزشکی از یافتن مجروحان مجهولالهویه در بیمارستانهای سعودی به طور کامل ناامید شده است. اين را علی مرعشی، رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت هلالاحمر، گفته و خبر داده كه تحقیقوتفحص در داخل سردخانه مرکزی مکه از روز سهشنبه متوقف شده است. «متأسفانه عربستان از روز سهشنبه تاکنون اجازه نداده ایرانیها وارد سردخانه «معیصم» در مکه شود، بههمیندلیل شناسایی جدیدی انجام نشده است.»در همین رابطه نامه وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران به همتای سعودیاش نیز تسلیم کاردار سعودی شد. همچنين وزارت امور خارجه ایران، در یادداشتی رسمی به سفارت عربستان اعلام کرد که همه خانوادههای حجاج خواهان بازگرداندن پیکر مطهرِ همه جانباختگان ایرانی حادثه منا به ایران اسلامی هستند. «حسین امیرعبداللهیان»، معاون عربی و آفریقایی، نيز با بیان اینکه خانوادههای یکایک جانباختگان حادثه منا از وزارت خارجه درخواست پیگیری حقوقی این حادثه را دارند، گفت: این موضوع در وزارت خارجه در حال بررسی است که یک مرجع حقوقی مشخص برای پیگیری حقوقی این حادثه توسط خانوادهها تعیین شود.در راستاي تأكيد ايران بر بازگرداندن اجساد قربانيان حادثه منا، وزیر راه از آمادگی کامل براي انجام اين كار خبر داد و گفت: «علاوه بر هواپیماهای مسافری، یک هواپیمای باری روی باند فرودگاه آماده شده است که منتظر دریافت مجوز از عربستان هستیم».
همچنین این روزنامه در گزارش یک امروز خود به موضوع تحولات اقتصادی پساتوافق پرداخته است. شرق در این گزارش با عنوان« آزمون اقتصادی اوباما در برابر ایران» به نقل از اسدالله عسگراولادی، رئیس اتاق مشترک ایران و چین، می نویسد:« اگر اوباما در اول نوامبر تقاضای تمدید تحریم داماتو را از کنگره نکند، این قانون خودبهخود فسخ خواهد شد و این فسخ تحریم داماتو برای تمامی سالهای بعد خواهد بود، نه صرفا سال مورد نظر. اکنون ١٨ سال است که رؤسای جمهور آمریکا، هر سال این قانون را تمدید میکنند، حال اگر اوباما درخواست تمدید ندهد، حسننیت خود را نشان خواهد داد».
«روزنامه آرمان» در گزارشی به موضوع انتخابات آینده و حضور طیف حامی احمدی نژاد در این انتخابات پرداخته است. آرمان در این گزارش با عنوان« مینیبوساحمدینژادیها در راه بهارستان!» می نویسد: « در اندیشه بازگشت هستند اما اگر تا چندی قبل باید آنها را در اتوبوسی توصیف میکردیم اکنون دچار ریزش نیرو هستند وتعدادشان برای یک مینیبوس هم کافی است. واژه «احمدینژادیها» را که میگویند منظور خود احمدینژاد و شاید هم حلقه اول او نباشد بلکه باید احمدینژادیها را طیفی معرفی کرد که به هر صورت در دولتهای نهم و دهم بسیار کوشیدند تا جایگاهی برای خود تبیین و تعریف کنند اما معمولا موفق نبوده و در ردههای خیلی پایین ساختار نزدیکان به دولت قرار میگرفتند. حالا هم که دولت متبوعشان به پایان رسیده است به طور طبیعی جایگاهی در دولت جدید ندارند البته نه از آن رو که دولت یازدهم پذیرای اعضای دولت قبل نیست بلکه تفکر برخی از نزدیکان دولت قبل با آنچه راهبرد و برنامه دولت یازدهم است همخوانی ندارد و از آنجا که حسن روحانی قول داده خواست مردم برایش در اولویت باشد پس به رای آنها در خرداد 92 که «نه» به عملکرد دولت قبل بود احترام میگذارد و از نیروهای همفکر دولت سابق در پستهای تاثیرگذار استفاده نمیکند. در چنین شرایطی است که آنها ادامه حیات سیاسی خود را در خطر میبینند و به هر شیوهای متوسل میشوند تا مانع فراموش شدنشان شوند. طبق شنیدههای آرمان برخی از این افراد با اعضای موثر جبهه اصلاحات تماس گرفته و خواستار همراهی انتخاباتی با آنها شدهاند که درخواستی بدون منطق بوده است. یکی از این اعضای موثر جبهه اصلاحات به آرمان گفت: «ظاهرا احمدینژادیها فراموشکار هستند و یادشان نیست در هشتسال که دولت را در اختیار داشتند چه شرایطی برای اصلاحطلبان فراهم کردند.» پیشنهاد اصلاحطلبان به این اعضای احمدینژادی، اصلاح روند گذشته خودشان و شناختن جایگاهی بود که نزد افکار عمومی دارند. اما وضعیت آنها در جبهه اصولگرایی متفاوت است چنانکه هنوز اصولگرایانی هستند که دل در گرو دولت قبل دارند و احتمال بازگشت آنها برای دورههای بعد را میدهند مانند روحا… حسینیان که عضو جبهه پایداری است اما مشی او در قبال احمدینژاد و دولت او متغیر است به نحوی که روزی از او اعلام برائت و روز دیگر از تکرار دولتی با آن تفکر استقبال میکند. اما آنچه مسلم است طیف احمدینژاد در اردوگاه اصولگرایی جایگاهی نخواستنی دارد».
«روزنامه ایران» در گزارشی تحلیلی با عنوان «ماجرای منا در ترازوی نقد حقوقدانان» به قلم دکتر محمدرضا ضیایی بیگدلی می نویسد: « یکی از اصول کلی حقوق بینالملل این است که دولتها موظف به رعایت حقوق اتباع بیگانهای هستند که با در اختیار داشتن مجوز به صورت دائم یا موقت وارد کشورشان میشوند. در واقع این افراد از تمام حقوق بشری بهجز حقوق سیاسی برخوردارند.
البته در این اصل محدودیتهایی وجود دارد. اما آنچه مسلم است مصونیت از تعرض به جان و مالشان است و دولتی که مجوز ورود بیگانگان به کشور را صادر کرده، موظف و متعهد است که امنیت آنها را حفظ کند. در واقع نقض این تعهد برای آن دولت مسئولیت ایجاد میکند. بنابراین چه دولت عربستان و چه هر دولت دیگری که ویزا صادر میکند، باید به بهترین شکل ممکن حقوق اتباع بیگانه را تضمین کند.
درباره نقض تعهد بینالمللی همگانی باید گفت که در واقع مبنای مسئولیتی است. اینکه مقامهای عربستان اعلام کردهاند که در جریان این حادثه تقصیری نداشته و عمد و کوتاهی صورت نگرفته است، در واقع در حقوق بینالملل هیچ کدام از این بحثها پذیرفته شده نیست. زیرا در حقوق بینالملل، مبنای مسئولیت بینالملل تحقق عمل متخلفانه است. یعنی هر عملی که خلاف حقوق بینالملل باشد ایجاد مسئولیت میکند. خارج از اینکه خطا یا تقصیر یا قصوری صورت گرفته یا نگرفته باشد. در هر حال دولت عربستان در این رابطه صد در صد مسئولیت بین المللی دارد. حتی اگر فرض را بر این بگیریم در این حادثه بحث اضطرار و ضرورت وجود داشته باز هم این موضوع از این منظر قابل بررسی است که آیا در این اضطرار و قوه قهریهای بوده که باعث شده این وضعیت به وجود آید یا خیر؟
البته به نظرم در ظاهر به هیچ عنوان موضوع منطبق با مفهوم اضطرار و قوه قهریه نیست. حتی اگر فرض را بر اضطرار و قوه قهریه را بگیریم باز هم طبق مقررات حقوق بینالملل دولت عربستان متعهد است که خسارت مادی و معنوی قربانیان و حادثه دیدگان را پرداخت کند. بنابراین تحت هیچ بهانه و شرایطی دولت عربستان نمیتواند از زیر بار این مسئولیت شانه خالی کند.
اما موضوع دیگر اینکه، فاجعه «منا» به ایرانیانی که قربانی و مجروح شدهاند و حتی خانوادهها و اطرافیانشان نیز صدمات روحی و روانی بسیاری وارد کرده است. حال این افراد برای احقاق حقوقشان چه کاری میتوانند انجام دهند. فرض بر اینکه ما مدعی نقض حقوق آنها هستیم و آنها هم منکر هستند و به قول مفتی عربستان حادثه منا قضا و قدر بوده است. خوب این اتباع ایرانی یا مابقی اتباع کشورهای دیگر که در این واقعه جان خود را از دست دادهاند یا صدمه دیدهاند چه کار باید انجام دهند و چه روشی در حقوق بینالملل وجود دارد. به طور معمول نخستین راهی که پیشبینی میشود این است که افراد مذکور حق دارند به مقامهای محلی کشوری که حادثه در آن رخ داده مراجعه و شکایت کنند. یا اینکه دولت متبوع آن اتباع بیگانه زیاندیده علیه دولتی که مسئول است طرح دعوی کنند.
البته آن هم قیدی دارد مبنی بر اینکه رابطه قراردادی از پیش یا بعد از بروز حادثه وجود داشته باشد. البته بین ایران و عربستان چنین قراردادی نیست و راهحل نخست هم معلوم نیست بتواند به نتیجه مطلوبی برسد. اما بهترین راهی که میشود طی کرد، بحث حمایت دیپلماتیک است. یعنی اتباع بیگانهای که زیاندیده، جان باخته و قربانی شدهاند میتوانند از دولت جمهوری اسلامی بخواهند که از آنها در سطح بینالمللی حمایت کند که البته این موضوع هم شرایطی دارد».
«روزنامه اعتماد» نیز در گزارشی با عنوان « جدال طرحها، دعواي گزارشها» به اقدامات «هستهاي» بهارستان درگير اختلافات منتقدان و موافقان می پردازد و می نویسد: « حرف از خروجي واحد است. موافقان و منتقدان برجام اما در مجلس روز به روز بيشتر از هم فاصله ميگيرند، اتفاقي كه هيچ نشاني از تفاهم در آن ديده نميشود. در كميسيون برجام ١٥ نماينده هنوز به نظر يكساني براي گزارش نهايي خود نرسيدهاند و در صحن علني هم تا اينجا صحبت از دو طرح موازي در ميان است؛ يكي طرح منتقدان و ديگري طرح موافقان. فرصت نهايي كميسيون ويژه براي ارايه گزارش به صحن علني تا اينجا سه بار تغيير كرده و سخنگوي اين مجموعه ميگويد روز يكشنبه نتيجه بررسيها در قالب اين گزارش ارايه ميشود. همزمان اما اخبار ديگري از داخل كميسيون به گوش ميرسد كه ترديدها را درباره تحقق اين وعده زياد ميكند؛ منصوري آراني به «اعتماد» ميگويد كه «هنوز گزارش سه كميته از پنج كميته داخلي كميسيون ويژه آماده نشده است.» اين يعني آنكه شايد صحن علني بايد بيشتر از اينها منتظر اين گزارش بماند. مخصوصا آنكه منصوري آراني گفته حتي طيفهاي كميسيون هنوز بر سر «كليات گزارش» هم درگير اختلاف نظر هستند. براي ارايه طرح هستهاي نمايندگان بايد از پيچ دو اختلاف عميق بگذرند؛ يكي اختلافات عمومي بين دو طيف مجلس كه اقداماتي نظير جلسه ديروز لاريجاني و حدادعادل ناظر به آن انجام شد و ديگري اختلافنظرهاي داخل كميسيون ويژه برجام. مجموعهاي كه طرح دو فوريتي قرار بود ابتدا توسط اعضاي آن تدوين و تقديم هيات رييسه شود. اما كار آنها و تقابل بين دو طيف موافق و منتقد برجام حتي ارايه گزارش نهايي را نيز سخت كرد تا كميسيون برجام ديگر سودايي براي نگارش طرح دو فوريتي نداشته باشد. با اين وجود سرنوشت هر طرحي كه قرار بر ارايه آن باشد به اقدامات اين مجموعه ١٥ نفري گره خورده است. چرا كه تا آنها گزارش نهايي خود را ارايه نكنند چنين طرحي وارد دستور كار مجلس نخواهد شد. گزارش كميسيون ويژه هم اما درگير اختلافات داخلي شده است. همان اختلافاتي كه دو هفته پيش نگارش طرح دو فوريتي را در اين مجموعه غيرممكن كردند. موعد ارايه گزارش نهايي كميسيون ويژه تا الان سه بار تغيير كرده است. اما چرا اين گزارش كه مجلس اصرار زيادي بر تهيه آن دارد تا الان به نقطه پايان نرسيده است؟ عباسعلي منصوري آراني، عضو كميسيون ويژه برجام در پاسخ به اين سوال به «اعتماد» ميگويد: «تا اينجا هر چقدر جلو رفتهايم تنها دو كميته از پنج كميته تخصصي كميسيون گزارش خود را ارايه كردهاند و هنوز گزارش سه كميته آماده نيست.» او اضافه ميكند: «با توجه به سرعت كار بعيد است كه كار تهيه گزارشهاي اين كميتهها و تقديم آن به كميسيون تا روز شنبه هم پايان بپذيرد».