تلویزیون ایران در حوزه برنامه های ورزشی، سال بسیار پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشت. واقع شدن جام جهانی و جام ملت های آسیا در یک سال، حسابی کار را بر جام جم دشوار می کرد. به این مورد باید تحولات سازمانی و تغییر مدیریتی در سیما و شبکه سوم را هم اضافه کرد.
دردسر ناخوانده سازمان اما، حکایت اوج گرفتن اختلاف نظر با فدراسیون فوتبال بود که کار را به عدم پخش چند هفته از مسابقات داخلی کشاند. حالا و در پایانس ال شاید بد نباشد نگاهی گذرا داشته باشیم به آنچه در این مدت بر تلویزیون و برنامه سازان ورزشی اش گذشت.
1- مسابقه جنجالی ناداوری که حذف شد
نخستین سری از مسابقه تلویزیونی آقای گزارشگر نوروز سال 93 از شبکه سوم سیما روی آنتن رفت. پخش این مسابقه با انتقادات شدید و کم سابقه ای از سوی مردم روبرو شد. بزرگترین مشکل به سختگیری و رفتارهای عجیب برخی از داوران، بخصوص جواد خیابانی با شرکت کننده ها مربوط می شد.
از قرار آقا جواد زیادی به بچه های مردم بند می کرد و شاید اصلا بدش نمی آمده انتقام آن همه انتقادی را که از او می شوند از این بندگان خدا بگیرد.
با وجود همه واکنش های منفی به این مسابقه، تولید «آقای گزارشگر» در زمستان 93 نیز در دستور کار قرار گرفت تا نوروز 94 هم این برنامه روی آنتن برود. گفته می شود جواد خیابانی از فهرست داوران سری دوم این مسابقه حذف شده است. در مورد برندگان سری اول که خیلی اتفاق خاصی در تلویزیون رخ نداد؛ امیدواریم حداقل برگزیدگان سری دوم در تولیدات سازمان به طور جدی به کار گرفته شوند.
2- ورود دوربین، ممنوع
بزرگترین چالش تلویزیون در سال 93، منبع ضبط مسابقات فوتبال داخلی به دلیل نارضایتی فدراسیون فوتبال از مبلغ حق پخش بود. این درگیری باعث شد چندین مسابقه لیگ و حذفی در کشورمان روی آنتن نرود. با این وجود بالاخره بعد از نزدیک به سه هفته درگیری بین فدراسیون فوتبال و صدا و سیما، طرفین برای ادامه همکاری به توافق رسیدند و پخش مسابقات از سر گرفته شد.
مهمترین نکته در این میان اما بدون تردید مربوط به رقم توافق می شد؛ آنجا که برخی رسانه ها مدعی شدند جام جم تنها به اعمال افزایی 10 درصدی رضایت داده اما مسئولان سازمان لیگ از رشدی 30 درصدی حرف می زدند. هر کدام از این روایت ها را باور کنیم باز آنچه دست فدراسیون را گرفته نسبت به چیزی که ادعایش را داشتند، بسیار کمتر است.
رقم حق پخش در فصل گذشته کمی بیشتر از 20 میلیارد تومان بوده و حالا این مبلغ در خوش بینانه ترین حالت ممکن به کمی کمتر از 30 میلیارد تومان می رسد. این در حالی است که مسئولان فدراسیون و سازمان لیگ، از دریافت پولی حدود 160 میلیارد تومان به عنوان هدف اصلی شان سخن می گفتند. با چند امضا پای چند تفاهمنامه، اختلاف فدراسیون و تلویزیون به پایان رسید. آنچه بر جای ماند اما بازی دو سر باخت برای فوتبال بود. کفاشیان در حالی درگیری با صدا و سیما را تقریبا بدون دستاوردی ترک کرد که در طول این مدت تنها مردم از تماشای چند بازی تیم های محبوب شان محروم شدند.
از همه بدتر اینکه کفاشیان، بلیت «عدم پخش» که همیشه اهرم فشار فدراسیون در مذاکره با صدا و سیما بود را هم سوزاند. مسلما مسئولان فعلی تلویزیون هم در موارد مشابه، روسای فوتبال را به اتفاقات دوره ضرغامی عطف خواهند داد و به آنها خواهند گفت: «هر چه دادیم بگیرید و کلاه تان را هم بالا بیندازید!»
3- بدون تعدیل؟
دقیقا یک ماه قبل از آغاز مسابقات جام جهانی، عزت الله ضرغامی در گفتگویی مدعی شد: «تمام تلاش خود را به کار خواهیم بست که بازی های جام جهانی با کیفیت خوب و بدون تاخیر زمانی از رسانه ملی پخش شوند.»
با این وجود اما زیاد طول نکشید تا روشن شود وعده پخش بدون تاخیر و حتی قول ممیزی اندک عملیاتی نشده است در طول پوشش مسابقات به وضوح معلوم بود که تصاویر شبکه سوم نسبت به تصاویر زنده بین هفت تا 10 ثانیه تاخیر دارند؛ یعنی چیزی به اندازه همیشه.
این مسئله به ویژه زمانی آشکار شد که میرزایی گزارش بازی ایران و آرژانتین را با موبایل برعهده گرفت. وقتی به خصوص در دقایق ابتدایی این مسابقه صدای مزدک از بلوهوریزنته بسیار جلوتر از صحنه های بازی به مخاطب می رسید، دیگر مشخص شده بود که پخش این بازی توسط سیما آنقدرها هم «زنده» نیست!
4- مجری پرسپولیسی و ستاره استقلالی
حضور فرهاد مجیدی در برنامه نود نیز از آن دست اتفاقات پر سروصدای تلویزیون بود که کاپیتان پیشین استقلال حدود یک سال بعد از خداحافظی اش از فوتبال سرانجام دعوت عادل فردوسی پور را پذیرفت و راهی استودیوی برنامه نود شد. مصاحبه او با عادل به شدت پرحاشیه از کار درآمد.
فردوسی پور تصویر شادی گل مشهور مجیدی را باز بر پیراهنی منقش به چهره یک شیخ عربی روی آنتن برد و فرهاد هم فاش کرد که عادل هوادار پرسپولیس است و حتی پدرش می گوید برای تشویق این تیم راهی استادیوم می شده است!
5- تبلیغات فارسی در لالیگا
این یکی هم در نوع خودش عجیب و غریب بود و سروصدای زیادی راه انداخت. در جریان پخش یکی از مسابقات لالیگا، بینندگان تلویزیونی ناگهان با آگهی یک سرویس اینترنتی فارسی زبان در تبلیغات دور زمین مواجه شدند.
اول خیلی ها فکر کردنداین، راه جدید تلویزیون برای درآمدزایی است و حتی یک سایت معروف هم در همین راستا به صدا و سیما حمله کرد اما خیلی زود مشخص شد داستان چیزی دیگری است.
در حقیقت صاحب اصلی حق پخش مسابقات لالیگا تصمیم گرفته بود به منظور افزایش سودش، همگام واگذاری حق پخش به هر یک از زیرشاخه هایش امکان جذب آگهی تبلیغاتی متناسب با آن محل جغرافیایی را هم به قیمت ارزان فراهم کند.
این وسط شرکت اینترنتیایرانی هم از فرصت استفاده کرد و به عنوان اولین متقاضی این سیستم اسمش را حسابی سر زبان ها انداخت. این روش پیش تر اجرای موفقیت آمیزی در لیگ برتر انگلیس داشت اما در لالیگا بعد از این نمونه معروف که در موردش حرف زدیم، دیگر چنین اتفاقی دیده نشد.
6- ماجرای گزارشگری که کم شد
بدون تردید ماجرای مزدک میرزایی عجیب ترین مورد پوشش تلویزیونی مسابقات جام جهانی توسط تلویزیون ایران بود. در شرایطی که از ماه ها قبل اعلام شده بود مزدک گزارشگر اعزامی صدا و سیما به مسابقات جام بیستم خواهد بود. مشکلات عجیبی سر راه میرزایی به وجود آمد که در نهایت مانع از حضور موثر او در برزیل شد.
ظاهرا موضوع از این قرار بوده که مسئولان تلویزیون ایران در زمینه معرفی میرزایی به فیفا در موعد مقرر کوتاهی کرده اند و او موفق به دریافت آی دی کارت نشده است. اوضاع زمانی بدتر شد که آقایان بدون توجه به این موضوع کلیدی مزدک را به برزیل فرستادند تا بازی های دوم و سوم تیم کشورمان را از نزدیک گزارش کند. با این وجود مطابق انتظار مدیران بخش رسانه فیفا اجازه حضور وی در استادیوم را ندادند تا حاصل همه زحمات او و نیز هزینه هایی که برای اعزامش انجام شده بود، تنها یک نیمه گزارش تلفنی بازی ایران و آرژانتین به بی کیفیت ترین شکل ممکن باشد؛ چنانکه مسئولان سیما ناچار شدند در وقت دوم عنان گزارش را به عادل فردوسی پور بسپارند.
جالب اینکه در دوران حضور مزدک در برزیل یک بار حتی خبری مخابره شد در مورد اینکه پلیس او را از ورزشگاه بیرون کرده است! در این بین مسئولان صدا و سیما طبق معمول خودشان را ملزم به ارائه هیچ توضیحی ندیدند و کاملا بی تفاوت از کنار مبهم ترین مسئله پوشش مسابقات گذشتند.
وقتی عزت الله ضرغامی برای تماشای فینال جام جهانی در استودیوی «بیست چهارده» حاضر شده بود، در فضای پشت صحنه به دوربین های تلویزیونی گفت که همه چیز ایده آل بوده و پخش مسابقات جام جهانی بدون هیچ اشکالی به بهترین شکل ممکن صورت پذیرفته است.
رییس سازمان اما نگفت که اگر همه چیز اینقدر رویایی بوده، چرا گزارشگر اعزامی تلویزیون به جام جهانی بازی فینال را درست از چند متری او برای مردم گزارش کرده است؟!
7- غریبه های غربت
صدا و سیما اما در سال 93 غیر از پوشش مسابقات جام جهانی، یک ماموریت دیگر هم داشت: پخش زنده مسابقات جام ملت های آسیا. این بار مشکلی از بابت اعزام گزارشکر و اسکان او وجودنداشت. پیمان یوسفی به موقع رفت و تا پایان حضور کاروان کشورمان در این رقابت ها به کارش ادامه داد. او گفته بود فوت آخر گزارشگری اش را برای فینال گذاشته اما حیف که تیم ما به بازی نهایی نرسید.
با این وجود مسئله اصلی در استرالیا حضور بسیار پررنگ تماشاگران ایرانی روی سکوها بود که تصویر خیلی از آنها را نمی شد روی آنتن تلویزیون کشورمان فرستاد. قطع تصاویر مربوط به بعضی از تماشاگران ایرانی در استرالیا حسابی سروصدا کرد و البته از آن جنجالی تر، ماجرای عکسی بود که روزهای آخر لو رفت؛ تصویری که میثاقی را در حال مصاحبه با تماشاگرانی نشان می داد که روسری به سر کرده بودند اما با توجه به بقیه پوشش شان به نظر می رسید این کار را فقط به خاطر استانداردهای صدا و سیمای ایران انجام داده اند!
8- اول تماس، بعد شکایت
سرمربی استقلال و مجری برنامه نود در سال 93 انواع و اقسام اصطکاک ها را پیدا کردند. یکی از عجیب ترین اخباری که بعد از دربی 79 پایتخت در سطح رسانه ها منتشر شد، به تماس تلفنی امیر قلعه نویی و عادل فردوسی پور اختصاص داشت؛ آنچه انظتار می رفت به سرعت از جانب یکی از طرفین تکذیب شود اما این اتفاق هرگز رخ نداد.
شواهد و قرائن نشان می دهد سرمربی استقلال بعد از قبول شکست برابر پرسپولیس، دقایقی را به صورت تلفنی با مجری برنامه نود هم صحبت شده است. این، البته به خودی خود نباید چیز چندان غریبی باشد؛ چه اینکه پیش تر خود عادل به صراحت گفته بود در صورت نیاز حتی با سرمربیان تیم ملی در دوره های گوناگون نیز جلساتی داشته است.
با این وجود آنچه باعث اهمیت یافتن این تماس تلفنی می شود، مجموعه حملات حیرت انگیزی است که قلعه نویی طی چند سال اخیر متوجه فردوسی پور و برنامه اش کرده بود.
حقیقت آن است که مروری گذرا بر آرشیو خبرگزاری های معتبر کشور نشان می دهد امیرخان قلعه نویی، عادل را از هیچ یورشی معاف نکرده؛ گاه او را خائن و مانع پیشرفت فوتبال ایران خوانده و گاه وی را حامی ویژه اجنبی ها در کشورمان خطاب کرده است.
با این وجود ظاهرا تماس تلفنی بعد از دربی هم افاقه نکرد و تنش ها بین دو نفر تا جایی ادامه یافت که سرانجام وکیل امیر به دادسرا رفت و رسما از دست عادل عارض شد! ظاهرا یک شوخی با ویدئوی تهیه شده توسط امیر قلعه نویی در موردبازی استقلال و پیکان باعث این شکایت شده است.
9- اسکولاری در تلویزیون ایران
شکست سنگین تیم ملی برزیل برابر آلمان در نیمه نهایی جام جهانی، طبیعتا واکنش های فراوانی را در سراسر جهان به دنبال آورد. در این میان کاربران اینترنت در تمام دنیا از همان دقایق میانی نیمه اول به شوخی با نتیجه رقم خورده در مینیرو پرداختندن و برایش جوک و طرح کمیک ساختند.
در ایران شاید برای خلق یکی از اولین تفریحات با این نتیجه، از یک برنامه تلویزیونی وام گرفته شد: ماه عسل! بلافاصله بعد از گل چهارم ژرمن ها که به نوعی تکلیف کار را یکسره کرد، یک لطیفه در فیس بوک ساخته شد که خیلی هم زود به محبوبیت رسید: «اسکولاری میهمان برنامه فرداشب ماه عسل!»
شاید همین واکنش فوری و گسترده، حاوی گویاترین تحلیلی باشد که مردم در مورد این شوی تلویزیونی دارند: پروژه ای برای بازی با روح مخاطب و اشک گرفتن از او به هر قیمتی!
به هر حال همیشه انتقادهای غیرمستقیم مطرح شده در قالب طنز، پایم های مهمتری دارند؛ به ویژه وقتی پای شوخی های مردمی وسط باشد.
10- ویدئوی دردسرساز
اواسط سال گذشته ویدئویی کوتاه از مصاحبه های مردمی شبکه خبر روی اینترنت منتشر شد که حسابی جنجال به پا کرد. محور اصلی این گزارش، قرعه کشی جام جهانی بود و داود عابدی از مردم می پرسید ایران در این رقابت ها با چه تیم هایی همگروه خواهد شد؟
در این میان دو تن از مصاحبه شونده ها به واسطه فقر اطلاعات شان از سوی گزارشگر مزبور به سوژه تفریح تبدیل می شوند. نفر اول که شاید حتی شرایط طبیعی هم نداشته باشد، تحت تاثیر پافشاری عابدی ادعا می کند ایران در جام جهانی با «کشور آسیا» همگروه خواهد شد و نفر دوم هم از بایرن مونیخ و منچستریونایتد به عنوان رقبای ایران در این تورنمنت نام می برد.
نکته تاسف برانگیز اینکه در هر دو مورد پاسخ مصاحبه شونده های کم اطلاع با خنده های عابدی همراه می شود تا همین مسئله برای مدتی با واکنش های منفی برخی از مردم مواجه شود و تلویزیون را به دردسر بیندازد.
هفته نامه همشهری تماشاگر
