یکشنبه 12 بهمن 1393 - 8:06

واژه ای که عشایر را تحقیر می کرد!

کاوه بهلولی قشقایی

کاوه بهلولی قشقایی – در مناطقی از ایران که در مسیر حرکت عشایر و کوچ نشینان قرار دارند واژه تخته قاپو,در افواه کهن سالان, به کرات در ارجاعات تاریخی شنیده می شود اما اگر از نسل امروز معنی این واژه را بپرسیم کمتر کسی است که معنی و اصطلاحا وجه تسمیه آن را بداند. پیرامون تخته قاپو و دلایل و اثرات و کیفیت آن کتب و مقالات زیادی به طبع رسیده است و مراد از این نوشتار تکرار مکررات نیست لذا سعی ما ,پرداختن به وجه تسمیه تخته قاپو در این مقال می باشد.
همانطور که میدانیم تخته قاپو یعنی یکجانشینی و اسکان اجباری صحرانشینان یا ایلات و عشایر کوچرو. تخته قاپو با زور و خشونت و به دلایل گوناگون انجام می گیرد، از جمله تضعیف قدرت کوچروها و خنثی سازی تهدید انها یا بهره گیری از توان نظامی آنان برای مقابله با دیگر گروهها و ایلات اقداماتی کمابیش شبیه تخته قاپو سابقه ای چند هزار ساله دارد.

از پادشاهان آشور گرفته تا شاهان قاجاری و نهایتا پهلوی ها,اهتمام ویژه ای در تخته قاپوی عشایر داشته اند لیکن آن چیزی که پهلوی ها و خصوصا پهلوی اول را از سایر ادوار تاریخی متمایز می کند نحوه اعمال این تخته قاپوست! قرار گرفتن تخته قاپو در یک سیاست و سند رسمی و همچنین شمول آن در سطح کشور و تسمیه ویژه ای (واژه تخته قاپو) که در دوران پهلوی اول برای این سیاست بکار گرفته شد در هیج دوره تاریخی اعمال نشد و همین مولفه ها موجب برجسته شدن این سیاست در آن برهه تاریخی شد.
چرا تخته و چرا قاپو؟
در ازمنه ماضی که سیستم دادگستری دقیق و منظمی وجود نداشته عمدتا اعمال مجازات و تنبیه , توسط جلادان خوانین و اربابان و پادشاهان و بزرگان هر منطقه ای, با حضور این افراد صورت می پذیرفته است.یکی از این مجازاتها که سابقه دیرینه ای هم دارد فلک کردن افراد نافرمان و سرکش و یا هنجار شکن بوده است. همانگونه که سخن رفت محل اعمال مجازات در رواق یا پیشگاه منزل یا کاخ یا قلعه منتسب به این بزرگان بوده است که در زبان ترکی ,به این محل قاپه یا قاپو گفته می شود که ترجمه آن ,پیشگاه یا رواق یا ایوان ورودی منزل بزرگان می باشد همچنین ابزار یا دستگاهی که مجرم یا گناهکار را به آن می بسته اند تکه چوبی بوده که در گذشته های دور توسط خادمان و در قرون اخیر توسط چوبی دیگر مهار می شده که به آن تخته می گفته اند.

فرد گناهکار را پس از مجازات ,مدتی به همان حال رها می کرده اند تا درس عبرتی برای سایر افراد سرکش باشد . چون اکثر سرکشان و یاغیان آن دوره و زمان از عشایر و کوچ نشینان بودند لذا این واژه به سرعت در میان آنها نضج یافت و عمدتا باری تحقیرآمیز برای کوچ نشینان داشت.

عشایرهمواره نسبت به اعمال این تنبیه و حتی بزبان راندن این واژه توسط خوانین حساسیت ویژه ای داشتند بنابراین  واژه تخته قاپو معادل “تنبیه عشایر سرکش در نزد ارباب” گشت.
شاید به همین دلیل هم عشایر ایران در زمان پهلوی اول,استقبال چندانی از این سیاست نکردند و حتی در جنوب ایران ,مقاومت های طولانی و گاه درگیریهای چند ساله میان حکومت و عشایر در اعتراض به این سیاست در گرفت و هیچگاه توفیق نیافت.

نظرسنجی
فعلا نظرسنجی در جریان نیست
لینک کوتاه : https://boyernews.com/?p=138267
به اشتراک بگذارید:
نظرات کاربران :

دیدگاه شما