یکشنبه 30 آذر 1393 - 19:06

درتفکیک قوا ،تجمیع تفنگ، پول، روزنامه، سایت، خبرگزاری، جایی دارد؟

سید مهدی سجادی

سید مهدی سجادی.کارشناس ارشد حقوق جزا وجرم شناسی
تفیک قوا به مفهوم توزیع قدرت حکومت بین سه قوه مقننه،مجریه وقضاییه،یکی از مفاهیم بنیادی عرصه سیاست است.موضوع تفکیک قوا (DIVISION OF POWER) که اکنون بسیاری از قوانین اساسی کشورهای مختلف جهان ان را به رسمیت پذیرفته اند،از دوران باستان تا کنون مورد بحث و بررسی قرار داشته است.با این وجود،مفهوم کنونی اصل تفکیک قوا،یعنی تقسیم قدرت بین سه قوه مقننه،مجریه وقضاییه که مورد قبول و اجماع حقوقدانان واقع شده،دستاورد منتسکیو فیلسوف و متفکر فرانسوی قرن هجدهم است،وفلسفه اصلی این نظریه بر کنترل قدرت دولت بوده است،ومنتسکیو یاد اور می شود تجمیع قوا عامل فساد و حرکت تدریجی به سوی خود کامگی است ،ویا اگراز قدرت یک قوه برای پیشبرد اهداف قوه دیگر استفاده شود مسلمآ فساد اور است،که ممنوعیت جمع مشاغل از همین بحث منشعب شد و اشاره به شاه کلید تفکیک قوا دارد.
اهمیت کنترل بی حد وحصر حکومت از طریق به کارگیری اصل تفکیک قوا تا انجا بود که در اعلامیه حقوق بشروشهروندان مصوب 1789تاکید شده«هر جامعه ای که در ان حقوق افراد تضمین نشود و تفکیک قوا در ان برقرار نشده باشد،دارای قانون اساسی نیست».
اصولآ تفکیک قوا متناسب با نوع حکومت به دونوع تفکیک مطلق ونسبی تقسیم میشود. تفکیک مطلق قوا در نظام های سیاسی ریاستی نمود دارد،وظایف هر کدام از دستگاهها تخصصی است و هیچ کدام از قوا،قدرت دخالت درامور دیگری را ندارد،همچنین در این نوع تفکیک قوا به شکلی که در نظام ریاستی امریکا مشاهده می شود ،هیچ کدام از قوه های مقننه یا مجریه نمی توانند همدیگر را منحل کنند .
در تفکیک نسبی قوا که ازان گاهی با عنوان همکاری قوا یا ارتباط قوا یاد میشود ،قوای مختلف حکومتی با تمهیدات حقوقی و سیاسی با هم پیوند داده میشود ودر عین تمایز،کلیت حاکمیت ملی را نمودار می سازند،که بر خلاف تفکیک مطلق هم قوه مقننه می تواند قوه مجریه را ساقط کند و هم بالعکس،
مانند نظام های سیاسی پارلمانی،که الگوی اصلی ان نظام پارلمانی انگلیس است.
در نگاه اول جدای از نظریات مختلف در باب تفکیک قوا و صرف نظر از انتقادها چه در شکل و چه در ماهیت وبرداشت های متفاوت از اصل کلیدی، نه،بلکه شاه کلیدی این تلقی را باید داشت که همانطور که گفته شد،تبلور نظام های حکومتی از قبل اصل تفکیک قوا دو نظام ریاستی و پارلمانی که اولی ثمره اندیشه تفکیک مطلق قوا و مورد اخیر حاصل تفکیک نسبی قوا می باشد،با مطالعه متون معتبر و قوانین اساسی کشورهایی که منبعث از این دو اندیشه هستند،ابتدائآ در مورد نظام جمهوری اسلامی ایران به نظام ریاستی در کلیات بر می خوریم اما با ورود در جزئیات و ریزشدن در مسائل به این نتیجه می رسیم که نظام حکومتی جمهوری اسلامی ایران نه نظام ریاستی نه نظام پارلمانی میباشد اگرچه شباهتهایی زیادی به نظام ریاستی دارد،اما نه به طور مطلق بلکه میتوان گفت با وجود نهاد رهبری و اصل ولایت فقیه تلفیقی از دو نظام ریاستی و پارلمانی می باشد.
البته می بایست اشاره داشت به این نکته که پیش نویس قانون اساسی در سال 1357 منبعث بود از قانون اساسی فرانسه که دارای نظام نیمه ریاستی و نیمه پارلمانی است که ناشی از تفکیک نسبی قواست و تلفیقی از دو نظام ریاستی و پارلمانی است.
یا اینکه می توان مجال بحث در محیطهای اکادمیک و دانشگاهی اگر چه تقسیم بندی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در شاخه جدید فرصتی کثیر می خواهد،که در این کوتاه قلم نمی گنجد.
با توجه به اصل پنجاه و هفتم قانون اساسی :«قوای حاکم در جمهوری اسلامی ایران عبارتند از :قوه مقننه،قوه مجریه وقوه قضاییه که زیر نظر ولایت مطلقه امر و امامت امت بر طبق اصول اینده این قانون اعمال می گردد.این قوا مستقل از یکدیگرند.»
اصل تفکیک قوا که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با عنوان «استقلال قوا»اورده شده است را می توان در فصل پنجم قانون اساسی با عنوان حق حاکمیت ملت و قوای ناشی از ان از اصل پنجاه وششم تا اصل شصت و یکم و خصوصآ در اصل پنجاه وهفتم می توان از نظر گذراند.
با توجه به توضیحات کوتاه ،اشاره به نقل محافل این روزها که رئیس جمهور کشورمان دکتر روحانی در همایش ملی ارتقاء سلامت اداری و مبارزه با فساد بی پرده از فساد صحبت می کند.
«اگر تفنگ،پول،روزنامه،سایت،تبلیغات،همه یک جا جمع شود اگر ابوذر و سلمان هم باشد حتمآ فساد می اورد» ایا دکتر روحانی به طور صریح تفکیک قوا در نظام جمهوری اسلامی ایران را به عنوان یک حقوقدان مورد نقد قرار داده است و به خطر تجمیع قوا اشاره می کند و می خواهد صحه بگذارد بر نظریه منتسکیو(تفکیک قوا).یا جمله شاه کلیدی که به نظر می رسد پیروزی انتخابات را برای دکتر روحانی رقم زد را به ذهن متبادر می سازد «من یک حقوقدانم،سرهنگ نیستم»و این سوال به نظر می رسد تنش بین حقوقدان و سرهنگ ها کما کان ادامه دارد.
باید به این نکته اشاره داشت،که یکی از موارد اختلاف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هم با این دولت و دولت های قبل ورود قرارگاه عظیم سازندگی خاتم الانبیاء (ص) در حوزه های عمرانی می باشد که بارها از سوی مسولان سپاه اشاره به این نکته شده که وقتی سپاه در پروژه هایی شرکت می کند که 1-پیمانکار خارجی وجود داشته باشد.2-عدم توانایی پیمانکار داخلی.اما ورود سپاه در عرصه های سیاسی کشور شبهه ای است که اثبات ان نیاز به ادله ای کامل دارد.
سخن اخر:البته و صد البته در نقد از تلقی دوگانه ما از صحبت های بی پرده رئیس جمهور هر کدام صحیح باشد نقد از حقوق حقه تمامی افراد است چه برسد به ریئس جمهورکه بالاترین شخص حقوقی اجرایی کشور می باشد،خالی از حسن نیست این تشتت اراها و تخالف نظریه ها، و در نظر داشته باشیم نقد نباید هیچ گاه مخرب و همواره می بایست همراه با راهکارباشد،اما دولتمردان مد نظر داشته باشند که بسیاری از این تنش ها و هزینه ها که در اثر فرضیه وازمون های که بسیاری از انها رد وبسیاری مقبول گشته بر دوش مردم است.

نظرسنجی
فعلا نظرسنجی در جریان نیست
لینک کوتاه : https://boyernews.com/?p=132986
به اشتراک بگذارید:
نظرات کاربران :
  1. میرفردی گفت:

    سلام و عرض ادب .عالی بود و استفاده کردیم.از جناب سجادی  من باب  فرمایشات گرانقدرشون  تشکر میکنم.
    با آرزوی توفیق و سربلندی برای ایشان

  2. فرزند ایل گفت:

    آقای سجادی مطلبی رو مطرح کردند که پس از سخنرانی جناب روحانی در ذهن بسیاری ایجاد شد، امیدوارم این موضوع توسط ریاست محترم باصراحت کامل جهت تنویرافکار عمومی بیان گردد؛گرچه اظهارات تیم دولت درروزهای بعد پیرامون دعوت از سپاه برای شرکت درپروژه های عمرانی تاحدی برخی موضوعات راروشن کرد….

  3. فرزند ایل گفت:

    …ریاست محترم “←جمهور→”…

  4. حمید گفت:

    خدایی خیلی قشنگ وخلاصه بود

  5. مدرس گفت:

    از لحاظ اکامیک و علمی عالی بود ولی با لحاظ این نکته که جمهوری اسلامی ایران چه در بدو انقلاب و چه در ادامه راه دارای شرایطی خاص بوده و هست که ما رو از نظریه ها و تزهای علمی و ژئوپلتیک خاص و کم نظیر کرده…ولی در مجموع جامع و کامل توضیح داده شده.

    • ناشناس گفت:

      اکادمیک

    • انصاریان گفت:

      خیلی خوب و بجا و بموقع بود ای کاش یکی بود به آقایان می گفت که اگر سررشته کار از دستتون در رفته اینقدر آسمون و ریسمون بهم نبافید و تمام کائنات رو دارن مقصر می کنید مثل مرد بگید (( ما نمی توانیم)).

دیدگاه شما