بهترین راه مبارزه با فساد در کشور

شایسته سالار به شیوه‌ای از حکوت یا مدیریت گفته می‌شود که در دست‌اندرکاران بر پایهٔ توانایی و شایستگی‌شان برگزیده شوند و نه بر پارهٔ قدرت مالی یا موقعیت اجتماعی و فامیلی. در جوامع شایسته سالار، نگرش‌های خویشاوندسالاری، قبیله گرایی وقبیله سالاری و غیره مطرود است. نظام شایسته سالار، نظامی است که در آن افراد مناسب در مکان و زمان مناسب منصوب شده و از ایشان بهترین استفاده در راستای اهداف فردی، سازمانی و اجتماعی به عمل آید.
فساد در شکل مختلف آن ( اداری-اقتصادی –اخلاقی –اجتماعی – اعتقادی ) به مانند موریانه ای است که چنانچه برای مبارزه با ان چاره ای اندیشیده نشود جامعه را به سوی پرتگاه می برد . با نگاهی به عمل موریانه در خوردن حتی محکمترین چوب ها از درون باعث پوکی و در نهایت نابودی چوب می گردد .
فساد موجب انحطاط شده و سياستهاي دولت ها را در تضاد با منافع اكثريت قرار ميد هد، سبب هدر رفتن منابع ملي مي شود و به كاهش اثر بخشي دولت ها در هدايت امور مي انجامد و از اين طريق اعتماد مردم نسبت به دستگاه هاي دولتي و غير دولتي كاهش يافته، بي تفاوتي، تنبلي و بي كفايتي افزايش مي يابد. فساد، اعتقاد و ارزشهاي اخلاقي جامعه را متزلزل مي كند، هزينه انجام كار ها را افزايش مي دهد و رشد رقابت پذيري را درشوار مي سازد. هم چنين تلاش هاي فقر زدايي را ناكام مي سازد و بي انگيزهگي و بد بيني ايجاد مي كند و زمينه تضعيف روحيه افراد صادق و وطن پرست را فراهم مي سازد.(عبدالصابر جنبش نویسنده افغانی )
انتخاب افراد متعهد –متخصص -شایسته –کاردان –مدیر ومدبر و متخصص در امور جهت خدمت یکی از دغد غه های نظام های مختلف در طول حیات بشر بوده است .اما چرا این واژه ومفهم شایسته سالاری مظلوم واقع شده است ؟!
در بسیاری از برهه ها انتخاب و انتصاب مدیران چالش اساسی بوده است که دامنگیر جامعه ما شده است .انتصاب برخی از مدیران براساس معیارهای قومی –قبیله ای-حزبی –جناحی و باندی پاشنه آشیل توسعه وپیشرفت هر جامعه است . متاسفانه این روند در برخی نقاط کشور عزیز مان ایران بسیار پررنگ تر از بقیه نقاط می باشد .
با نگاهی به انتصابات اکثرا انتصابات براساس رای دادن به کاندیدا و جناح خاص ویا براساس نسبت های سببی و نسبی و قومی وقبیله ای بوده است . فارغ از اینکه آن فرد شایسته احراز آن مسئولیت باشد . شاید عده ای در میان از این نوشتار ناراحت باشند اما این چالش اساسی جامعه ماست ؟! وقتی انتصابات اینگونه باشد .شایسته سالاری مظلوم واقع می شود ؟!
عوامل مختلفی باعث خارج شدن جامعه از ریل توسعه و پیشرفت شده است .متاسفانه طی سالیان گذشته وحال تمایل و علاقه به سوی زندگی اشرافیگری و تجمل پرستی و تشریفاتی و فاصله گرفتن از ساده پوشی- ساده زیستی از سوی برخی از مسئولین به عنوان پیشقراولان توسعه و پیشرفت جامعه به عنوان یک فرهنگ در آمده است .
از سوی دیگر انتخاب وانتصابات بی مورد و بعضا سلیقه ای باعث شده مدیران سطوح مختلف در استرس و اضطراب اداری کار کنند . در بسیاری از مواقع تغییرات اجباری –سفارشی وبراساس ضوابط و قاعده نیست .مدیر خلاق عوض می شود مدیری ضعیف تر به جای وی می نشیند .متاسفانه با عوض شدن مدیر نوع پوشش و شکل وشمایل برخی افراد هم تغییر می کند .بنابراین از نگاه سازمانی و رفتار شناسی هیچ معیاری بهتر از ثبات شغلی به یم سازمان وجامعه کمک نمی کند .
عدم گزینش دقیق مدیران عین فساد است
1-امنیت آهنین برخی مدیران
فساد عواملی زیاد ی دارد .یکی دیگر از عواملی که باعث فسا د اداری می شود ؛ این است که بسیاری از افراد برای خود امنیت آهنین درست کرده اند و خود را فارغ هر گونه بازخواست می دانند . وقتی فردی خود را مصون از محاکمه و بازخواست بداند . وقتی فردی سفارش شده فردی دیگر برا ی تصدی پست ومقامی باشد و مدیر بالا دست بدون گزینش و سوابق مختلف فرد وی را به مدیریت بر گزیند این خود عین فساد است .مدیران باید توجه داشته باشند درانتخاب مدیران همه جوانب را در نظر داشته باشند .وقتی مدیری از عهده اداره زندگی خانوادگی خود بر نمی اید چگونه می تواند خدمت به مردم را سرلوحه کار خود قرار دهد ؟!این نوع مدیران بیشترین ضربه را به نظام اداری هر کشور می زنند ..باید با مدیران ناسالم به شدت برخورد کرد . سوابق خانوادگی –سیاسی –اقتصادی –اجتماعی –اعتقادی –اخلاقی موارد بسیار مهم در انتخاب و انتصاب مدیران است .
فقدان نظارت سالم درون سازمانی
یکی از عوامل اصلی فساد فقدان نظارت سالم درون سازمانی و آلوده شدن بسیاری از افراد به عنوان ناظر یکی دیگر از عوامل توسعه فساد در کشور است. تقویت نظارت سازمانی بسیار مهم است . در جامعه ما متاسفانه مدیرانی با حقوق کارمندی توانسته اند میلیاردر شوند و اقوام درجه یک آن‌ها نیز در مدت کوتاهی دارای اموال غیرمتعارف شده‌اند باید این اموال از آن‌ها گرفته شود
یکی از حقوقدانان ایران در این رابطه می گوید :« علاوه بر نظارت سازمانی باید نظارتی فراسازمانی در سطح سه قوه صورت گیرد،سازمان بازرسی کل کشور و دیوان محاسبات تا حدی پیگیر فساد از نوع مدیریتی و رانت اطلاعاتی و ارتباطاتی بوده‌اند، اما ما باید یک نهاد نظارتی تحت نظارت روسای سه قوه را ایجاد کنیم و این واحد فراقوه‌ای در تمام سازمان‌های درون سازمانی وجود داشته باشند. »« بارها شاهد بودیم که مدیران ناسالم از مکانی به مکان دیگر منتقل شدند. در واقع باید برای مدیران ناسالم شناسنامه حرفه‌ای تعیین شود که این شناسنامه می تواند در رابطه با مدیران سالم هم باشد؛ در واقع تنها برخورد قضایی مقتدر در این زمینه می تواند موثر باشد. »
برخورد قاطع با عوامل فساد در جامعه
نجفی توانا با بیان اینکه در برخورد با فساد اداری تنها فرد فاسد مقصر نیست، می گوید :«ناکارآمدی مدیریتی، ضعف قوانین و عدم برخورد قاطع جزو اموری هستند که موجب فساد دستگاه اداری در کشور می‌شود. اگر قصد مبارزه با فساد را داریم باید حتی از فرزند خود چشم بپوشیم و با افرادی که مرتکب فساد می‌شوند برخورد قاطع صورت گیرد که اگر اینگونه باشد قطعا کسی جرأت فساد در کشور را نخواهد داشت .افرادی که از طریق ارتباط با مسئولان کشور صاحب اموال شدند باید مورد تحقیق و تفحص قضایی قرار گیرند و نام آن‌ها افشا شود، اما اگر بخواهیم با این بهانه که افشای نام آن‌ها امنیت اقتصادی کشور را برهم می‌زند از این کار امتناع کنیم قطعا فساد در کشور ادامه خواهد یافت. فساد جز با برخورد قاطع و حتمی از بین نخواهد رفت. »
در هر حال فساد در شکلهای مختلف آن بخصوص فسا د اداری در هر جامعه ای مانع رشد و توسعه جامعه و فقرزدایی در جامعه می شود.در نهایت مانع اساسی در توسعه پایدار است و موجب بی اعتمادی میان مردم ومسئولین می شود و خسارتهای معنوی و مادی جبران ناپذیری بر جامعه وارد می نماید .
پیشنهاد :
1- تهیه وتدوین برنامه و نقشه راه چندین ساله هر نهاد و ارگان جهت مبارزه با فساد در شکلهای مختلف آن
2- جهت اعتماد مردم به نظام ومسئولین ،انتخاب و انتصاب مدیران براساس شایسته سالاری صورت گیرد
3-فرهنگ سازی واموزش مردم ؛ جهت کمک به مسئولین جهت مبارزه با فساد و گزارش افرادی که به نوعی در جامعه فساد می نمایند وبا دلیل و مدرک مستند
کریم افتخاری کارشناس ارشد سیاسی