سنت ناف بران در ایران!

کاوه بهلول قشقایی – از ویژگیهای بارز ما ایرانیان,نگریستن به نیمه خالی لیوان و غفلت از نیمه پر می باشد.همین عارضه که دلیلش ,حداقل برای بنده روشن نیست باعث شده است که در تحلیل و تبیین مسایل نیز, این نگرش , جلودار شودو صد البته,در اکثر موارد هم به اشتباه درافتیم. به عبارتی در تبیین مسائل,همه کارکردهای مثبت یک رویداد یا پدیده را فراموش کرده و صرفا به نکات و اثرات منفی ان پدیده می نگریم.زندگی امروزی ایرانیان,خیلی از رسوم گذشتگان را کم کم به کناری نهاده و با ورود به دنیای مدرن ,به تدریج به فراموشی می سپارد.اما هیچ گاه از خود نپرسیده ایم که دلیل تاسیس این فرهنگ یا سنت ,که بعضا هزار سال بر رفتار ما سایه افکنده ,چیست؟خیلی از این رفتارها یا سنن,در دنیای امروزی و در ذهن تحلیل گران ,تعجب اور است از جمله ,شیر بها ,چند همسری(چند زنی),خون بس و ناف بریدن نوزادان به نام همدیگر!ام همانطور که میدانیم ,همه این سنن برای نیاکان ما الزاماتی را در پی داشته و تخطی از این الزامات ,به هیچ وجه مورد پذیرش و به اصطلاح حقوقدانان,مسموع نبوده است.
بریدن یک تکه گوشت سرخ چروکیده و خشک شده,چه الزامی را میتوانسته در بر داشته باشد؟ این تکه گوشت بی قابلیت ـ که معرف حضور همگان است ـ همان ناف آدمیزاده می باشد که وقتی جنین در شکم مادرش میباشد به او غذا و اکیژن می رساند و به نوعی وابستگی تام جنین به مادر را ! .بریدن ناف این جنین پس از تولد,یعنی قطع وابستگی مستقیم نوزاد به مادرو شروع زندگی غیر وابسته! به بیان ساده تر ,وابستگی محض به مادر از بین میرفته و نیاز به شیر را ,هر فرد دیگری به غیر از مادر هم میتوانسته برآورده کند.اما رسوم کهن باعث میشده که به محض بریدن ناف و قطع وابستگی مستقیم,وابستگی جدیدی ایجاد شود و نوزاد را به فردی غیر همجنس خودش وابسته کند و اصطلاحا به آن نوزاد ,ناف بریده فلان فرد (نوزاد غیر همجنس)می گفته اند که الزاما در بزرگسالی,با همان فرد ازدواج میکرده است.
این ناف بریدن دختر و پسرها ,هنوز هم در بعضی جاهای ایران رواج دارد، و دنیای مدرن نتوانسته است این سنت قدیمی را در هم شکند اما میتوان ادعا کرد که اکثر افرادی که این عمل را برای نوزادان خود انجام میدهند رضایت کامل ندارند و اسیر سنت میشوند و تخطی از سنت برای آنها هزینه ای سنگینی را در بر دارد! قضیه از این قرار بود که در آن ایام, وقتی مادری,دختری می‏زایید ناف دختر را به نام یکی از پسرهای فامیل و همسایه و یا آشنایان و… می‏بریدند و یا بالعکس. روش کار این بوده است که ناف دختر را روی پای پسر می‏گذاشتند و می‏گفتند:پای هم پیرشن!بعد از ناف برون(بریدن ناف) همه حاضرین در جلسه هم بعنوان شهود ,نظارت میکردند.و بعد از آن, دختر و پسر مجبور بودند که پای همدیگر پیر شوند!دنیای امروزی ,دلایلی منطقی را برای حذف این سنت را ارائه میدهد که در قالب چند سئوال مطرح میشود
1.اگر همه نورزادان را برای هم ناف میبریدند و از قضا,یکی از این ناف بریده ها,در کودکی فوت میکرد تکلیف جفت دیگرش چه میشد –با این فرض که همه کودکان ناف بریده همدیگر میباشند و کسی تنها نیست – پس سر ایشان بی کلاه می ماند
2.اگر یکی از انها بیماری دائمی می گرفت و قادر به زوجیت نبود؟
3.اگر در جوانی,یکی از انها هم کفو دیگری نبود؟
4- اگر یکی از این جوانها سر به راه یا لاابالی از اب در می آمد؟که در این مورد خاص نمیشد بگویند “مال بد بیخ ریش صاحبش”!
5. و نهایتا اینکه اگر بزرگ میشدند و دیگری را نمی پسندیدند چه اتفاقی می افتاد؟
6.از مسائل شرعی هم صرفنظر کرده ایم زیرا گاهی اتفاق می افتاده که خانواده های نوزاد,به فرزندان هم شیر میداده اند-عدم آگاهی شرعی-و مسئله رضاع (خواهر و برادری شرعی) پیش می آمده است و همانطور که میدانیم اینگونه عقود باطل و حرام می باشند .
و اما فلسفه کار نیاکان ما در این مقوله چه بوده است
1رفع دغدغه والدین و کاهش ریسک ازدواج:یعنی پدر و مادرها کارشان را راحت می‏کردند و با یک ناف بریدن! در نوزادی، خیال‏شان را از بابت ازدواج فرزندشان راحت می‏کردند تا وقتی بزرگ دردسر خواستگاری(برای پسر)و خواستگار امدن (برای دختر )را نداشته باشند
2. رفع دغدغه جوانان :جلوگیری از مجرد ماندن دختران و پسران با این توضیح که اگر دختری یا پسری در بزرگسالی ,از مقبولیت خاصی(زیبایی دختران و رشادت پسران) برخوردار نبود تا ابد مجرد می ماند و در اصطلاح عامیانه ,ترشیده می شد..
3.رفع دغدغه بزرگان جامعه:با این روش از بروز هر گونه اندیشه انحرافی در جوانان جلوگیری میکرده اند.
4.ایجاد پیوندهای خانوادگی بلند مدت: با تولد یک نوزاد,و ناف بریدن نوزاد برای نوزادی دیگر,عملا این دو خانواده با همدیگر رابطه خانوادگی و خویشاوندی پیدا می کرده اند .با این توضیح که رابطه خانوادگی و کثرت فامیل,در گذشته یک اعتبار اجتماعی محسوب میشده است.
5.جلوگیری از افزایش سن ازدواج:در اولین فرصت ممکن,این ناف بریده ها با یکدیگر ازدواج میکرده اند و به ندرت مشاهده میشده است که فردی بالای بیست سال,مجرد باشد!
6.اعلام عمومی : که کسی دیگر حق خواستگاری از این دختر یا پیشنهاد دختری به پسر را ندارد و ایجاد یک حامی برای دختر خود(پسرو خانواده پسر )و یا پسر خود(دختر و خانواده دختر) بودند.
,اگر چه امروزه ,ناف بریدن پسندیده نیست اما باید هر سنتی را در بستر و زمان خاص خود بررسی کرد و نباید با تطبیق غیر منصافانه شرایط نیاکان خود با شرایط موجود,انها را به بی خردی محکوم کرد یا ناآگاهانه به ان تاخت .