تاثير نماز بر بيماري افسردگي

حسینعلی یزدان دوست بویراحمدی –  حضرت علي (ع) مي فرمايد : «خداوند هر گاه خيري بر بنده اش بخواهد، به او كم خوابي و كم خوري و كم حرفي را تلقين مي كند.»

دانش پزشكي ظرف چند دهه اخير موفق به اكتشاف مهمي پيرامون خواب شده است و آن كشف بخشي مهم در طول خواب انسان به نام خواب rem بوده است . (1)

پس از آنكه حدود 45 دقيقه از به خواب رفتن انسان گذشت ، مرحله rem آغاز مي شود و به مدت كوتاهي حدود 10 تا 15 دقيقه ادامه مي يابد .

در طول مرحله rem از خواب ، به طرز اسرار آميزي تمام عضلات اسكلتي بدن از كار مي افتد و شخص كاملاً بي حركت مي شود و نوار مغزي شخص به جاي حالت خواب ، حالت بيداري كامل را نشان
مي دهد . به طوريكه در اين حالت مغز از فعاليت بالايي برخوردار است .

در طي rem درجه حرارت بدن و ضربان قلب به طور غير منتظره بالا مي رود و حركات سريعي در چشمان فرد ديده مي شود كه وجه تسميه اين مرحله نيز مي باشد ( مرحله حركات سريع چشم rapid eye movement) و چنانچه شخص را در اين حالت بيدار كنيم به احتمال بسيار قوي ابراز مي كند كه در حال خواب ديدن بوده است .

مرحله rem پس از 10 تا 15 دقيقه متوقف مي شود و پس از آن در طول خواب و به طور دوره اي و منظم تكرار مي شود . با اين وجود كل دوران rem در طول يك خواب 8 ساعتي در اشخاص طبيعي 90 دقيقه خواهد بود و قسمت اعظم آن در ساعات نزديك به صبح به وقوع مي پيوندد.

امروزه دانش پزشكي به اثبات رسانده است كه در بيماري افسردگي يكي از تظاهرات مهم ، افزايش يافتن طول خواب rem نسبت به ميزان طبيعي است . به طوريكه شخص افسرده به ميزاني بيش از ساير اشخاص خواب مي بيند . يعني زمان بيشتري را در مرحله rem بسر مي برد .

از اين جهت يك مبناي مهم در توليد داروهاي ضد افسردگي ايجاد داروهايي است كه كاهش دهنده مرحله rem خواب باشند .( از جمله داروهاي ضد افسردگي 3 حلقه اي )

علاوه بر اين يك روش درماني جديد براي بيماران افسرده ، بيدار نگه داشتن آنها ، براي كاهش ميزان rem مي باشد .

زمان نماز صبح كه در سوره مباركه « اسراء » با عنوان « ان قران الفجر كان مشهودا » از آن نام برده شده است و مورد تأكيد فراوان مي باشد . به گونه اي قرار گرفته است كه سبب كاهش دادن قابل ملاحظه ميزان خواب rem در اشخاص مي شوود . همانطور كه خوانديد قسمت اعظم خواب rem در حوالي صبح بوقوع مي پييوندد و چنانچه شخص خود را ملزم به بيداري صبحگاهي كند در حقيقت جلوي ورود خود به مرحله قابل توجهي از خواب rem را گرفته است .

از اين جهت بيداري صبحگاهي براي نماز خود به تنهايي مي تواند به عنوان واكسني در پيشگيري از افسردگي و حتي دارويي در درمان افسردگي مطرح باشد . لازم به توضيح است كه خواب remدر حد تعادل براي سلامت و رفع خستگي لازم است اما زيادي آن منجر به مشكلات مختلف از جمله افسردگي مي شود و نقش نماز بعنوان متعادل كننده ميزان rem مطرح است .

پي نوشت:
1. در مورد خواب rem و ويژگيهاي آن مطلب از :« روانپزشكي كاپلان ـ سادوك» ترجمه فارسي دكتر پور افكاري اقتباس شده است